ترجمه و گردآوری: علیرضا بی‌زبان
دانشجوی جامعه‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی
آقای علی فریدیحیایی در شماره ۵۳ ایران فردا، مقالهای با عنوان «حال و هوای جامعه ایران » دارد که نشانه‌ها و شاخصه‌های بررسی جامعه ایران را در هشت موضوع انجام داده که مطالعه آن توصیه می‌شود. رضایت از زندگی، خوشحالی، خشونت، شکیبایی، اختلالات روانی، عصبی، امید اجتماعی، شکاف جنسیتی، گرایش به تفرد و ازدحام تنهایی‌ها.
در این شماره علیرضا بی‌زبان مقالهای با عنوان «گزارش دولت‌های شکننده (۲۰۱۹)» را با استناد به مؤسسه The Found For Peace ارائه کرده که از نظر خوانندگان می‌گذرد.
بنیاد صلح (The Fund For Peace) هر ساله کشورها و حکومت‌ها را بر اساس چند مؤلفه یا شاخصه تحت عنوان «شاخص‌های دولت‌های شکننده» از نمره ۱ تا ۱۲۰ رتبه‌بندی می‌کند. مطابق این گزارش هرچه نمره یا رتبه بالاتر باشد بیان‌گر شکنندگی بیشتر آن دولت است و بالعکس هرچه نمره یا رتبه پایین‌تر باشد، بیان‌گر توانمندی و غیرشکننده بودن دولت است.
- شاخص‌ها و زیر شاخص‌های ارزیابی:
- فشارهای جمعیتی: این شاخص از معرف‌هایی نظیر فجایع طبیعی، بیماری‌ها، محیط زیست، آلودگی، کمبود غذا، کمبود آب، رشد جمعیت، مرگ و میر و سوءتغذیه تشکیل شده است.
- فشارهای ناشی از آوارگان و جابه‌جایی داخلی جمعیت: این شاخص از معرف‌هایی نظیر جابه‌جایی جمعیت، اردوگاه‌های پناهندگی، بیماری‌های مربوط به جابه‌جایی جمعیت، سرانه پناهندگان، سرانه آوارگان داخلی، ظرفیت جذب پناهندگان و آوارگان تشکیل شده است.
- نارضایتی گروه‌ها: این شاخص از معرف‌هایی نظیر تبعیض، خشونت قومی، خشونت مذهبی، خشونت فرقه‌ای و خشونت‌های اجتماعی تشکیل شده است.
- فرار مغزها و نیروی انسانی تحصیلکرده: این شاخص از معرف‌هایی نظیر سرانه مهاجرت، سرمایه انسانی، مهاجرت شهروندان تحصیلکرده تشکیل شده است.
- توسعه اقتصادی نامتوازن: این شاخص از معرف‌هایی نظیر ضریب جینی (نابرابری درآمدها)، سهم درآمدهای ۱۰ درصد بالای جامعه، سهم درآمدهای ۱۰ درصد پایین جامعه، جمعیت زاغه‌نشین، بهبود دسترسی به خدمات، توزیع خدمات در شهر و روستا تشکیل شده است.
- فقر و کاهش قدرت اقتصادی: این شاخص از معرف‌هایی نظیر کمبود اقتصادی، بدهی دولت، بیکاری، بیکاری جوانان، درآمد سرانه ملّی، تورم و نرخ رشد اقتصادی تشکیل شده است.
- مشروعیت حکومت: این شاخص از معرف‌هایی نظیر فساد، کارآمدی دولت، مشارکت سیاسی، فرآیندهای انتخاباتی، سطح دموکراسی، کشمکش قدرت، اقتصاد نامشروع، تجارت مواد مخدر، تظاهرات و اعتراضات تشکیل شده است.
- خدمات عمومی: این شاخص از معرف‌هایی نظیر پلیس و حفظ قانون، میزان بزهکاری، بهزیستی و بهداشت، دسترسی به اینترنت، تسهیلات آموزشی، جاده‌ها و زیرساخت‌ها تشکیل شده است.
- حقوق بشر و حاکمیت قانون: این شاخص از معرف‌هایی نظیر آزادی مطبوعات، آزادی‌های مدنی، زندانیان سیاسی، قاچاق انسان، شکنجه، اعدام، آزار و اذیت مذهبی و حبس یا زندانی تشکیل شده است.
- وضعیت امنیتی: این شاخص از معرف‌هایی نظیر تضاد داخلی، گسترش سلاح‌های کوچک، شورش و اعتراضات، تلفات جنگی، کودتاهای نظامی، فعالیت شورشی، ستیزه‌جویی، بمب‌گذاری، زندانیان سیاسی تشکیل شده است.
- تفرقه نخبگان ملی و محلی: این شاخص از معرف‌هایی نظیر کشمکش قدرت، فراریان، انتخابات تقلبی و رقابت سیاسی تشکیل شده است.
- مداخله عوامل خارجی: این شاخص از معرف‌هایی نظیر کمک‌های خارجی، مداخله نظامی خارجی، تحریم‌ها و حضور نیروهای پاسدار صلح تشکیل شده است.
بنیاد صلح با بهره‌گیری از نرم‌افزار برآورد منازعه Conflict Assessment Software Tool, CAST و بررسی میلیون‌ها سند و گزارش در هر سال و با تکیه به دوازده شاخص سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی و بیش از صد زیر شاخص، رتبه آسیب‌پذیری کشورها را به‌دست می‌آورد.
- رتبه‌بندی و گروه‌بندی کشورها
رتبه‌بندی کشورها با اختصاص حداکثر ده امتیاز به هر یک از دوازده شاخص کلیدی یادشده تعیین می‌شود و برخلاف معمول، پایین بودن مجموع امتیازات کسب‌شده، نشانگر آسیب‌پذیری و شکنندگی کمتر است؛ به عبارت دیگر کشورهای با آسیب‌پذیری کمتر در پایین جدول رتبه‌بندی کشورها قرار می‌گیرند و به عکس امتیازات بیشتر که نشانه آسیب‌پذیری و شکنندگی بیشتر است، کشورها را به طرف بالای جدول سوق می‌دهد. علاوه بر رتبه‌بندی، گزارش بنیاد صلح کشورها را بر پایه آسیب‌پذیری و شکنندگی‌شان به ۱۱ گروه به شرح زیر تقسیم کرده است:
- خطر بسیار شدید (مجموع امتیاز بین ۱۲۰ تا ۱۱۰)؛
- خطر شدید (بین ۱۰۹٫۹۹ تا ۱۰۰)؛
- خطر (بین ۹۹٫۹۹ تا ۹۰)؛
- هشدار بسیار شدید (بین ۸۹٫۹۹ تا ۸۰)؛
- هشدار شدید (بین ۷۹٫۹۹ تا ۷۰)؛
- هشدار (بین ۶۹٫۹۹ تا ۶۰)؛
- کمتر باثبات (بین ۵۹٫۹۹ تا ۵۰)؛
- باثبات (بین ۴۹٫۹۹ ۴۰)؛
- بسیار باثبات (بین ۳۹٫۹۹ تا ۳۰)؛
- پایدار (بین ۲۹٫۹۹ تا ۲۰)؛
- بسیار پایدار (از ۱۹ به پایین تا صفر).
- آسیب‌پذیرترین کشورها
بر پایه رتبه‌بندی بنیاد صلح برای سال ۲۰۱۹، آسیب‌پذیرترین و شکننده‌ترین کشور جهان که در گروه خطر بسیار شدید و شدید قرار دارند برحسب رتبه عبارت‌اند از: یمن (۱)، سومالی (۲)، سودان جنوبی (۳)؛ سوریه (۴)؛ جمهوری دموکراتیک کنگو (۵)؛ جمهوری آفریقای مرکزی (۶)؛ چاد (۷)؛ سودان (۸)؛ افغانستان (۹). همچنین مطابق این گزارش کشورهایی که میزان آسیب‌پذیری آن‌ها قدری کمتر از گروه فوق است و درواقع در گروه خطر قرار دارند، از نظر رتبه بدین‌گونه‌اند: زیمباوه (۱۰)؛ گینه (۱۱)؛ هائیتی (۱۲)؛ عراق (۱۳)؛ نیجریه (۱۴)؛ بروندی (۱۵)؛ کامرون (۱۶)؛ اریتره (۱۷)؛ نیجر (۱۸)؛ گینه بی‌سائو (۱۹)؛ اوگاندا (۲۰)؛ مالی (۲۱)؛ میانمار (۲۲)؛ اتیوپی (۲۳)؛ پاکستان (۲۴) و…
این گزارش نشان می‌دهد که از بین ۳۱ کشوری که در مناطق خطر بسیار شدید، خطر شدید و خطر قرار دارند، سهم کشورهای آفریقایی از دولت‌های شکننده برابر با ۲۳ و سهم کشورهای خاورمیانه ۵ و سهم کشورهای شرق آسیا و آمریکای جنوبی برابر با ۳ است.
- باثبات‌ترین کشورها
مطابق گزارش سال ۲۰۱۹ کشور فنلاند (۱۷۸) باثبات‌ترین کشور جهان است و میزان آسیب‌پذیری آن بسیار ناچیز است و مطابق گزارش در منطقه بسیار پایدار قرار دارد. کشورهای نروژ (۱۷۷)، سوئیس (۱۷۶)، دانمارک (۱۷۵)، استرالیا (۱۷۴)، ایسلند (۱۷۳)، کانادا (۱۷۲)، نیوزلند (۱۷۱)، سوئد (۱۷۰)؛ لوکزامبورگ (۱۶۹)، ایرلند (۱۶۸)؛ آلمان (۱۶۷)؛ هلند (۱۶۶)، اتریش (۱۶۵) و پرتغال (۱۶۴) به ترتیب در منطقه بسیار پایدار و پایدار قرار دارند که نشان می‌دهند از باثبات‌ترین و کمتر آسیب‌پذیرترین کشورهای جهان هستند.
- دولت‌های در حال صعود و نزول در آسیب‌پذیری و شکنندگی در سال ۲۰۱۹
| بر اساس گزارش بنیاد صلح در سال ۲۰۱۹ کشورهای ونزوئلا، برزیل، نیکاراگوئه، بریتانیا، توگو، کامرون، لهستان، مالی، یمن، تانزانیا، هندوراس و ایالات‌متحده امریکا نسبت به سال‌های گذشته در برخورداری از ثبات و آسیب‌ناپذیری نزول داشته‌اند.
|
| مطابق گزارش بنیاد صلح (۲۰۱۹) کشورهای اتیوپی، کنیا، ازبکستان، نپال، گامبیا، عراق، اکوادور، جمهوری دومینیکن، مالزی، زیمباوه، تیمور شرقی، فیجی، ارمنستان در برخورداری از ثبات و آسیب‌ناپذیری صعود قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند. |
دولت‌های در حال صعود و نزول در آسیب‌پذیری و شکنندگی بین سال‌های ۲۰۰۹- ۲۰۱۹
| مطابق نمودار روبرو کشورهای لیبی، سوریه، مالی، یمن، ونزوئلا، موزامبیک، یونان، اریتره، یونان، گامبیا، بحرین، جیبوتی، ایالات‌متحده، آفریقای جنوبی، بریتانیا، ژاپن، سنگال، آنگولا و عمان بدترین روند را در برخورداری از ثبات و آسیب‌ناپذیری تجربه کرده‌اند؛ به عبارت دیگر این کشورها در بین سال‌های ۲۰۰۹ – ۲۰۱۹ روند نزولی در برخورداری از ثبات و آسیب‌ناپذیری و بالعکس روند صعودی در شکنندگی و آسیب‌پذیری را تجربه کرده‌اند. |
| در نقطه مقابل کشورهای گرجستان، کوبا، مولداوی، ازبکستان، بوتان، زیمباوه، مالتا، بلاروس، ترینیدادوتوباگو، اندونزی، رومانی، کلمبیا، چین، ترکمنستان و… بین سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۱۹ روند صعودی قابل‌توجهی از ثبات و آسیب‌ناپذیری را تجربه کرده‌اند. |
بنیاد صلح در یک جمع‌بندی کلی در پایان گزارش خود برای سال ۲۰۱۹ آورده است که در این سال ۷۸ کشور به درجات مختلف از میزان آسیب‌پذیری خود در مقایسه با سال گذشته کاسته‌اند و به‌عکس آسیب‌پذیری ۷۷ کشور افزایش یافته است و دیگر اینکه جایگاه ۲۳ کشور تغییرات محسوسی نداشته است. این گزارش با اشاره به رویدادها و بحران‌های شش ماه گذشته سال جاری ازجمله سیل مهاجرت به قاره اروپا، ادامه جنگ داخلی در یمن، سوریه و لیبی، درگیری نیجر، نیجریه، چاد و کامرون با گروه تروریستی بوکوحرام، مبارزه با داعش در خاورمیانه و کشورهای شمال آفریقا، نه‌تنها افق روشنی را در سال جاری برای حل منازعات و بحران‌ها ترسیم نمی‌کنند که بروز تهدیدهای تازه را دور از انتظار نمی‌دانند.
- وضعیت ایران:
ایران در گزارش بنیاد صلح برای سال ۲۰۱۹ به همراه ۲۹ کشور دیگر در گروه هشدار بسیار شدید و در رتبه ۵۲ قرار دارد[۱]. درحالی‌که در سال ۲۰۱۷ با نمره ۵/۸۵ در رتبه ۴۹ قرار گرفته بود. این بدان معناست که وضعیت ایران در دو سال اخیر از حیث آسیب‌پذیری و شکنندگی دولت تا حدی مطلوب‌تر شده است. ایران در سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۴ در میان ۱۷۸ کشور در رتبه ۴۴ جای گرفته بود و در سال‌های قبل از آن از مجموع ۱۴۰ کشور بررسی شده رتبه‌های کمتری داشت و شکنندگی آن به اوج خود رسیده بود: سال ۲۰۱۳ رتبه ۳۷؛ سال ۲۰۱۲ رتبه ۳۴؛ سال ۲۰۱۱ رتبه ۳۵؛ سال ۲۰۱۰ رتبه ۳۲؛ و سال ۲۰۰۹ رتبه ۳۸ را در بین کشورهای جهان به خود اختصاص داده بوده است. نکته جالب‌توجه اینکه ایران مطلوب‌ترین وضعیت را بین سال‌های ۲۰۰۷ -۲۰۰۶ [۱۳۸۵ تا ۱۳۸۶] تجربه نموده است و رتبه آن در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ به ترتیب ۵۲ و ۵۷ بوده است.
میزان شکنندگی و آسیب‌پذیری کشور ایران از ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹
همان‌طور که در نمودار زیر مشخص است، شکنندگی ایران در سال ۲۰۱۰ به اوج خود رسیده بود، اما طی چند سال اخیر، رو به بهبود گذاشته است. در سال ۲۰۰۷ نیز ایران بهترین وضعیت خود را داشته است که در سال ۲۰۱۹ به آن رسیده است. نکته قابل‌توجه این است که با کاهش شکنندگی و آسیب‌پذیری ایران بین سال‌های ۲۰۱۵ – ۲۰۱۹ روند نمودار فوق به سمت پایین خواهد بود که این امر نشان‌دهنده بهبود قابل‌توجه وضعیت ایران از نظر شکنندگی و آسیب‌پذیری است.
علاوه بر نمودار فوق، تغییرات سال به سال میزان شکنندگی و آسیب‌پذیری نشان می‌دهد که بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰(۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰) کشور ایران بالاترین میزان از شکنندگی و آسیب‌پذیری در شاخص‌های پیش‌گفته را تجربه کرده است و بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ (۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸) به‌تدریج به وضعیت مطلوب‌تری دست یافته است.
| رتبه
Rank |
وضعیت امنیتی | تفرقه نخبگان | تبعیض گروهی | افول اقتصادی | توسعه نامتوازن | فرار مغزها | مشروعیت دولت | خدمات رفاهی | حقوق انسانی و حاکمیت قانون | فشارهای جمعیتی | فشارهای ناشی از آوارگان | مداخله خارجی | |
| ۲۰۱۹ | ۵۲ | ۶.۹ | ۹.۶ | ۹.۵ | ۶.۹ | ۵.۳ | ۵.۹ | ۹.۰ | ۳.۹ | ۸.۹ | ۴.۵ | ۵.۹ | ۶.۷ |
| ۲۰۱۷ | ۴۹ | ۷.۵ | ۹.۶ | ۹.۳ | ۶.۴ | ۵.۶ | ۶.۵ | ۹.۰ | ۴.۵ | ۹.۵ | ۴.۹ | ۶.۵ | ۶.۵ |
| ۲۰۱۶ | ۴۷ | ۷.۷ | ۹.۶ | ۸.۸ | ۶.۶ | ۵.۸ | ۶.۵ | ۹.۲ | ۴.۷ | ۹.۵ | ۵.۱ | ۶.۷ | ۶.۷ |
| ۲۰۱۵ | ۴۴ | ۸.۰ | ۹.۴ | ۸.۵ | ۶.۹ | ۶.۱ | ۶.۲ | ۸.۹ | ۵.۰ | ۹.۳ | ۵.۴ | ۶.۵ | ۷.۰ |
| ۲۰۱۴ | ۴۴ | ۸.۳ | ۹.۴ | ۸.۸ | ۶.۴ | ۶.۴ | ۵.۹ | ۸.۷ | ۴.۸ | ۹.۳ | ۵.۳ | ۶.۸ | ۷.۱ |
| ۲۰۱۳ | ۳۷ | ۸.۶ | ۹.۴ | ۸.۸ | ۶.۵ | ۶.۷ | ۶.۱ | ۸.۹ | ۵.۰ | ۹.۴ | ۵.۵ | ۷.۳ | ۷.۵ |
| ۲۰۱۲ | ۳۴ | ۸.۳ | ۹.۳ | ۸.۶ | ۶.۴ | ۶.۷ | ۶.۴ | ۸.۸ | ۵.۳ | ۸.۹ | ۵.۸ | ۷.۶ | ۷.۴ |
| ۲۰۱۱ | ۳۵ | ۸.۶ | ۹.۲ | ۸.۵ | ۵.۴ | ۷.۰ | ۶.۷ | ۹.۱ | ۵.۶ | ۹.۰ | ۶.۱ | ۷.۹ | ۷.۰ |
| ۲۰۱۰ | ۳۲ | ۸.۹ | ۹.۵ | ۸.۱ | ۵.۵ | ۷.۳ | ۷.۱ | ۹.۰ | ۵.۹ | ۹.۴ | ۶.۴ | ۸.۳ | ۶.۸ |
| ۲۰۰۹ | ۳۸ | ۸.۶ | ۹.۱ | ۷.۶ | ۵.۵ | ۷.۴ | ۶.۸ | ۸.۳ | ۶.۰ | ۸.۹ | ۶.۵ | ۸.۵ | ۶.۸ |
| ۲۰۰۸ | ۴۹ | ۸.۵ | ۹.۰ | ۷.۳ | ۴.۳ | ۷.۴ | ۵.۰ | ۸.۰ | ۵.۸ | ۸.۷ | ۶.۵ | ۸.۷ | ۶.۵ |
| ۲۰۰۷ | ۵۷ | ۸.۳ | ۸.۹ | ۷.۱ | ۳.۳ | ۷.۲ | ۵.۰ | ۷.۸ | ۵.۷ | ۸.۷ | ۶.۲ | ۸.۶ | ۶.۰ |
| ۲۰۰۶ | ۵۲ | ۸.۰ | ۸.۸ | ۶.۹ | ۳.۰ | ۷.۵ | ۵.۰ | ۸.۱ | ۶.۱ | ۹.۱ | ۶.۵ | ۸.۷ | ۶.۳ |
بر اساس گزارش بنیاد صلح در سال ۲۰۱۴ چهار وجه عمده آسیب‌پذیری و شکنندگی ایران در زمینه‌های فقر و کاهش قدرت اقتصادی، خدمات عمومی و وضعیت امنیتی است. این در حالی است که در سال ۲۰۱۹ ایران در این شاخص‌ها بهبود قابل‌توجهی را تجربه کرده است. شاخص فقر و کاهش قدرت اقتصادی از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ روند افزایشی داشته و این به معنای نامطلوب شدن وضعیت ایران در این زمینه است[۲]. روند افزایشی این شاخص در سال ۲۰۱۶ متوقف و تا حدی کاهش ولی مجدداً از سال ۲۰۱۹ افزایش [نامطلوب‌تر] یافته است. علاوه بر این، سه وجه عمده آسیب‌پذیری و شکنندگی ایران در سال ۲۰۱۹، در زمینه‌های شکایت و نارضایتی گروه‌ها، حاکمیت قانون، فقدان وفاق نخبگان (از هم گسیختگی نخبگان) می‌باشد.
نکته قابل‌توجه دیگر اینکه، علی‌رغم کاهش قدرت اقتصادی کشور بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹، توسعه نامتوازن اقتصادی [نابرابری اقتصادی] در بین این سال‌ها به شکل قابل‌توجهی کاهش یافته است. نمودار زیر روند تدریجی کاهش نابرابری اقتصادی در ایران را نشان می‌دهد.
| نکته قابل‌توجه دیگر اینکه، علی‌رغم کاهش قدرت اقتصادی کشور بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹، توسعه نامتوازن اقتصادی [نابرابری اقتصادی] در بین این سال‌ها به شکل قابل‌توجهی کاهش یافته است. نمودار زیر روند تدریجی کاهش نابرابری اقتصادی در ایران را نشان می‌دهد.
|
| همچنین، روند فرار سرمایه انسانی و فرار مغزها طی سال‌های اخیر متوقف و کاهش یافته است. چنانچه از نمودار روبرو پیداست، بیشترین میزان فرار سرمایه انسانی و فکری در سال ۲۰۱۰ رخ داده است و پس از آن تا سال ۲۰۱۴ این روند همچنان ادامه یافته است. از سال ۲۰۱۴ تا این روند افزایش یافته [فرار سرمایه بیشتر شده] و پس از آن نیز مجدداً کاهش یافته است. با این وجود وضعیت خروج سرمایه انسانی و فرار سرمایه در ایران به سال‌های ۲۰۰۶ – ۲۰۰۸ که میزان آن در این دوره بسیار کم بوده است همچنان بازنگشته است.
|
شاخص‌های اجتماعی بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹ نیز حاکی از روند نزولی (به معنای بهبود وضعیت) و چشمگیر متغیرهای فشار جمعیتی و فشارهای ناشی از جابه‌جایی جمعیت است. این در حالی است که متغیرهای شاخص‌های سیاسی شکنندگی دولت بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹ روندهای متفاوتی را طی کرده‌اند. متغیر حاکمیت قانون و حقوق بشر روند صعودی را در این سال‌ها تجربه کرده است که نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب ایران در این زمینه است. مشروعیت دولت نیز طی این سال‌ها نیز به‌شدت کاهش یافته است. متغیر خدمات اجتماعی نیز روند کاهشی چشمگیری به‌خصوص از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹ را طی کرده است که نشان‌دهنده بهبود قابل‌توجه وضعیت ایران در این زمینه است. مطابق با نمودار فوق متغیر مداخله عوامل خارجی روند پُرنوسانی را بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹ داشته است. این متغیر بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳ روند افزایشی و از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ روند کاهشی و پس از آن [با اعمال تحریم‌های اقتصادی ایالات‌متحده] مجدداً روند افزایشی را تجربه کرده است. درنهایت کشور ایران در زمینه مشروعیت دولت، روند صعودی (وضعیت نامطلوب‌تر) را تجربه کرده است.
- ایران و خاورمیانه:
در بین کشورهای خاورمیانه، کشورهای سوریه و یمن از آسیب‌پذیرترین و شکننده‌ترین دولت‌ها برخوردار هستند و در منطقه خطر بسیار شدید قرار دارند. همچنین کشورهای عراق و افغانستان و پاکستان نیز در منطقه خطر شدید قرار دارند. کشورهای مصر، لبنان، ایران، ترکیه سطح کمتری از شکنندگی و بی‌ثباتی را نسبت به کشورهای بالا تجربه می‌کنند و در منطقه هشدار بسیار شدید قرار دارند. در بین کشورهای خاورمیانه کشورهای اردن، مراکش، عربستان صعودی و تونس در منطقه هشدار شدید و کشور بحرین در منطقه هشدار قرار دارد. کشورهای کویت، عمان، امارات‌متحده عربی و قطر نیز در منطقه کمترباثبات و باثبات قرار گرفته‌اند.
منابع
- The Fragile States Index (2016) ” The Fund for Peace” Report Edited by J. J. Messner and Assessment Directed by Nate Haken
- The Fragile States Index (2017) ” The Fund for Peace” Report Edited by J. J. Messner and Assessment Directed by Nate Haken
- The Fragile States Index (2019) ” The Fund for Peace” Report Edited by J. J. Messner and Assessment Directed by Nate Haken
[۱] بر اساس گزارش سالانه بنیاد صلح، هرچه رتبه کشورها بیشتر باشد، آسیب‌پذیری و بی‌ثباتی آن‌ها کمتر و رتبه پایین‌تر به معنای آسیب‌پذیری و بی‌ثباتی بیشتر است. فنلاند با رتبه ۱۷۸ باثبات‌ترین و کم آسیب‌پذیرترین دولت و یمن با رتبه ۱ بی‌ثبات‌ترین و آسیب‌پذیرترین وضعیت را دارد.
[۲] مطابق گزارش، روند افزایشی هریک از شاخص‌ها در نمودار به معنای بدتر و نامطلوب بودن وضعیت آن شاخص و روند کاهشی آن به معنای بهتر و یا مطلوب شدن وضعیت آن شاخص است.
