اندیشه

آیت‌الله منتظری؛ نقد و توبه در اندیشه و عمل

جلال یوسفی نقد نظام‌مند تجربیات چند دهه اخیر از جانب فعالان سیاسی و اجتماعی یک نیاز و بلکه یک ضرورت در وضعیت کنونی ایران است و مهم‌ترین و اولین گام در این راستا انتقاد از خود است. در این مقاله، آیت‌الله منتظری به‌عنوان یک نمونه نادر در تاریخ معاصر که در زمان حیات خویش به این امر پرداخت به نحو اجمال بررسی می‎شود. مقدمه حلقه…
بیشتر

پرده‌گشایی از موضوع قصاص

کتاب ساختارشکنی در مبحث قصاص، نوشته آیت‌ا‌لله احمد عابدینی سال ۱۴۰۲ منتشر شد. مهرماه سال جاری در رونمایی این کتاب در خانه اندیشمندان علوم انسانی، چند تن از اندیشمندان به بررسی محتوای کتاب پرداختند که در شماره گذشته نشریه چشم‌ا‌نداز ایران چکیده‌ا‌ی از آن مطالب منتشر شد. اینک بخش پایانی آن گزارش را می‌خ‌وانید. تفکیک قتل‌ها و قصاص‌ها دکتر منتظر قائم: به نظر می‌ر‌سد به…
بیشتر

تردیدهای جان‌ا‌فزا

مهدی غنی در نوشتاری با عنوان «سال‌های پر از تردید» در شماره ۱۴۸ چشم‌ا‌نداز ایران به وضعیت روانی و فکری پس از سال ۱۳۵۴ پرداختم. در پایان نوشتم در برابر شک و تردیدهای آن دوران، این سؤال مطرح شد: آیا چیزی هست که وجودش بدیهی باشد و نتوان در آن تردید کرد؟ اینک ادامه داستان… زمان و زمین تردید پیش از پرداختن به سؤال یادشده،…
بیشتر

عیدِ فلسفه: یک روایت مدنی؛ آموزش مدنی در فلسفه اسلامی چه پیامی برای زمانه معاصر دارد؟

امیرعلی مالکی یک عیدِ فلسفی فلسفه‌ورزی چون لحظه «عید» است؛ به مانند بودن در موقعیتی که در آن افرادی می‌خواهند با یکدیگر بر اساس موقعیتی که در آن حضور دارند ارتباط برقرار کنند. با این حال، مفاهمه در اینجا به‌منظور رد و بدل کردن یک‌سری واژگان مشخص و تخصصی نیست، بلکه بیشتر به «باهم بودن» و «سهیم بودن» در یک موقعیت ویژه که می‌توان آن…
بیشتر

چگونه یک انقلاب با علوم انسانی آغاز و با علوم فنی به پایان می‌رسد؟

احمد فعال/جامعه‌شناس این مقاله کوششی برای پاسخ به این پرسش مهم و اساسی است که چرا علوم انسانی در کشورهایی که دچار انقلاب می‌شوند پس از گذران یک دوره به وادی فراموشی سپرده می‌شوند و حتی بعضی از گرایش‌ها به دشمنی با علوم انسانی برمی‌خیزند؟ چرا سیستم‌های انقلابی به جای گرایش به علوم انسانی، به علوم فنی و مهندسی روی می‌آورند؟ آیا انقلاب سرانجام در…
بیشتر

آینده دین و مرجعیت دینی در ایران

سخنرانی مقصود فراستخواه در سالگرد آیت‌الله منتظری در پانزدهمین سالگرد رحلت آیت‌الله منتظری همایشی در شهر قم برگزار شد که چند تن از اندیشمندان دیدگاه‌هایی پیرامون اندیشه‌های ایشان ارائه کردند. دکتر مقصود فراستخواه درباره «آینده دین و مرجعیت دینی» در این نشست به سخنرانی پرداختند که چشم‌انداز ایران گزارشی از آن برای خوانندگان آماده کرده است. من به‌عنوان یک دانش‌آموز، درس‌هایی از تحمل عالم آزاده…
بیشتر

تأملی تازه در موضوع قصاص

کتاب ساختارشکنی در مبحث قصاص، نوشته احمد عابدینی را سال ۱۴۰۲ انتشارات سرایی منتشر کرد و در نشست رونمایی آن در تاریخ ۲۲ مهرماه سال جاری در خانه اندیشمندان علوم انسانی، نویسنده محترم و تنی چند از محققان به نقد و بررسی این کتاب پرداختند. از آنجا که این مبحث مربوط به جان انسان‌هاست و اهمیت ویژه‌ای دارد، چکیده‌ای از آن نشست را در این…
بیشتر

سال‌های پر از تردید

مهدی غنی/پژوهشگر پیش از سال ۵۴، همه فعالان سیاسی مذهبی به سازمان مجاهدین می‌بالیدند. گرچه یکی از اصول تشکیلات، اصل انتقاد بود، اما با توجه به فداکاری‌ها و مقاومت‌های اعضای اولیه در زیر شکنجه کسی به خودش اجازه نمی‌داد به آن‌ها انتقاد کند. اگر کسی هم انتقاد داشت، برای آنکه منزوی و بدنام نشود از اظهار آن خودداری می‌کرد، اما بعد از سال ۵۴ ورق…
بیشتر

ملاک خودمعیار و قائم به ذات؟

لطف‌الله میثمی استاد مرتضی مطهری در زمستان ۱۳۵۴ و درست پس از انتشار بیانیه تغییر مواضع مجاهدین طی ده جلسه سخنرانی به ارزیابی درست و نادرست بودن شناخت پرداختند. نوارهای صوتی ایشان در کتابخانه ملی موجود است. پس از شهادت ایشان این نوارهای صوتی به‌صورت کتابی به نام شناخت اسلامی منتشر شده که با آنچه در نوار آمده مطابقت ندارد. ایشان مطرح می‌کنند باب معرفت…
بیشتر

پیگیری حق و عدالت از رهگذر بینامتنیت خلّاق

چرا کنشگران مدنی باید به جای حرکت در آسمان، میانگین دردهای اجتماعی را مبنای حرکت قرار دهند؟ گفت‌وگو با مقصود فراستخواه در مورد گفتمان «حق و عدالت» دولت چهاردهم   هریک از دولت‌هایی که در ادوار مختلف بر سر کار آمده‌اند یک شعار یا دال محوری داشته‌اند؛ مثلاً دولت هاشمی با تعدیل ساختاری و توسعه اقتصادی، دولت خاتمی با توسعه سیاسی و جامعه مدنی، دولت…
بیشتر

چالش‌های رویکرد عدالت‌طلبانه در دولت اصلاح‌طلب توافق‌گرا

علی حاجی قاسمی در مبارزات انتخاباتی اخیر در ایران، گفتمان رفاهی سهم چشمگیری را در مناظره‌ها و مباحث سیاسی به خود اختصاص داد و حتی پس از آن در روند تأیید صلاحیت اعضای دولت، چالش‌های رفاهی، به‌خصوص توسط وزیر پیشنهادی تعاون کار و رفاه اجتماعی، در مرکز توجهات قرار گرفت. توجه گسترده به موضوع رفاه البته ارتباط تنگاتنگ با دشواری‌های معیشتی فزاینده در کشور دارد…
بیشتر

دولت وفاق ملی بر پایه قرارداد اجتماعی

حسین هوشمند پس از انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر -که حتی تصور آن در شرایط فعلی در حدّ محال بود- دولتی بر سر کار آمده که خود را «دولت وفاق ملی» می‌نامد. وفاق ملی، عنصر ذی‌قیمت و کمیاب در تاریخ اجتماعی این مرز و بوم است. این سرزمین از تفرقه فرهنگی و بی‌ثباتی سیاسی –به‎خصوص در تاریخ معاصر- رنج بسیار برده است. کوشش‌های نادری که برای دست‌یابی…
بیشتر