اندیشه

تنگناهای معرفت‌شناختی مدرن در پروژه روشنفکری دینی

مؤثرترین شیوه برون‌رفت از وضعیت فعلی، نقد درون‌دینی است گفت‌وگو با حبیب‌الله پیمان درباره اصلاح دینی در ایران پس از خیزش «زن، زندگی و آزادی» – بخش سوم بازسازی پروژه اصلاح‌گری دینی پس از آخرین دور از تحولات و پویش‌های درونی جامعه ایران محور اصلی گفت‌وگوهای مجله چشم‌انداز ایران با شماری از اندیشمندان بوده است که دیدگاه‌های مقصود فراستخواه، سید علی محمودی، سید محمدعلی ایازی،…
بیشتر

مانیفستی برای زنان نداریم

  روحانیت و چالش با توسعه جایگاه زنان در گفت‌وگو با زنده‌یاد زهرا شجاعی (فعال مسائل زنان و رئیس سابق مرکز امور زنان ریاست‌جمهوری) دکتر سیده زهرا شجاعی متولد ۱۳۳۵ در شهر تهران، ازجمله فعالان سیاسی اجتماعی و فعال حوزه زنان در جمهوری اسلامی ایران بود و در زمره اولین زنانی قرار داشت که در دولت ایران به کابینه راه یافته‌اند. زهرا شجاعی تحصیلاتش را…
بیشتر

نزدیک‌تر از نزدیک

لطف الله میثمی در سال‌های ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴ به مدت شانزده ماه در انفرادی زندان اوین به سر می‌بردم. در تنهایی و خلوت آن روزها با خودم می‌گفتم اگر اعدام شوم راضی‌ام، چون در این ۳۴ سالی که از عمرم گذشته است، تجربه‌های خوب و ارزشمندی در داخل و خارج از ایران به دست آورده‌ام و زندگی موفقی داشته‌ام، اگر هم ماندنی شدم با خود…
بیشتر

عقل‌گرایی در شیعی‌گری

تخطئه تقلید در تفکر اکبر ثبوت بررسی موضوع فوق را با گزارش آنچه برترین اندیشه‌ورزان و دانایان و فرزانگان شیعی، از سده چهارم تا چهاردهم نگاشته‌اند، دنبال می‌کنیم. * شیخ مفید (م: ۴۱۳ ه.)، پیشوای متکلمان شیعه و نخستین فرد از «مشایخ ثلاثه: استادان سه‌گانه» که برترین عالمان شیعه شناخته می‌شوند، در تصحیح اعتقادات الامامیه (ص ۷۳) می‌نویسد: اگر تقلید صحیح باشد و اندیشه‌ورزی و…
بیشتر

مقتضیات اصلاح‌گری دینی پس از آخرین موج اعتراضی

علی‌اشرف فتحی برای پاسخ به این پرسش که جریان اصلاح دینی باید چه واکنشی به تحولات اجتماعی اخیر ایران پس از اعتراضات ۱۴۰۱ نشان دهد، شاید لازم باشد به نکته‌ای تاریخی و تبارشناختی اشاره کنم. می‌گویند قدیمی‌ترین تجمعات اعتراضی ثبت‌شده زنانه در تاریخ جهان را زنان رومی برگزار کرده‌اند. دو قرن پیش از میلاد، در جریان جنگ رومی‌ها با هانیبال، فرمانده کارتاژی‌ها (تونس فعلی)، حاکمان…
بیشتر

غیاب رویکرد هستی‌شناختی در پروژه نوگرایان دینی

گفت‌وگو با حبیب‌الله پیمان درباره اصلاح دینی در ایران پس از خیزش «زن، زندگی و آزادی» – بخش دوم چند و چون موقعیت دین و نحله‌های دینی پس از آخرین موج اعتراضی در جامعه ایران، موضوع گفت‌وگوهای پیوسته چشم‌انداز ایران با اندیشمندان بوده است. در بخش اول از گفت‌وگو، با دکتر حبیب‌الله پیمان بر تأثیرپذیری نهاد روحانیت و فقها از تحولات متأخر و تغییرات در…
بیشتر

روش تفکر؛ حلقه مفقوده گفتمان دینی

هدی صابر نقش مهدی بازرگان در ارتقای سطح گفتمان دینی در ایران «رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ»؛ سلام دوستان و بزرگان و با کسب اجازه از بزرگان، به‌ویژه آقای مهندس سحابی. بنیاد [فرهنگی] بازرگان، سنت خوبی را بنا نهاده مبنی بر اینکه بهانه تاریخی و مناسبت زمینه طرح نقد را فراهم کند. بحث را تحت عنوان «روش تفکر؛ از حلقه مفقوده‌ای امروزین…
بیشتر

قداست‌زدایی از مفاهیم دینی

نهاد پیامبری از نگاه نواندیش دینی صدیقه وسمقی عباس پویا    مقدمه در بستر گفتمان‌های آکادمیک در غرب، مقوله‌های قداست‌زدایی و قداست‌بخشی یک بار دیگر در میانه قرن بیستم مطرح شد؛ زمانی که برخی به کاهش یافتن تفسیر دینی از جهان نزد انسان مدرن یا افول امر مقدس در جامعه صنعتی اشاره کردند و برخی دیگر از بازگشت دین یا مشاهده دوباره امر مقدس در…
بیشتر

اصل بقا و مصلحت؛ استراتژی فقها در عصر بی‌قدرتی

  تکوین تاریخی بحران همسازی نهاد رسمی دین با تحولات اجتماعی در گفت‌وگو با حبیب‌الله پیمان  –   بخش اول تأمل حول پس‌لرزه‌های ناشی از خیزش خوانده‌شده به نام «زن، زندگی، آزادی» در جامعه ایران بر موقعیت و جایگاه دین و نحله‌های مختلف دینی ضرورتی انکارناپذیر در فضای فکری و آینده ایران است. باب این بحث در شماره‌های قبلی نشریه چشم‌انداز ایران با دکتر مقصود فراستخواه،…
بیشتر

نواندیشی حوزوی در ایران پس از ۱۴۰۱

بی‌توجهی به دین برای پیگیری مسائل اجتماعی-سیاسی چگونه قابل تحلیل است؟ سید حمید موسویان نیمه دوم سال ۱۴۰۱ در ایران، نقطه عطفی در وضعیت حکومت، جامعه و گروه‌های اثرگذار در جامعه بود. بخشی از جامعه ایران و به‌ویژه نسل جدید، نادیده گرفته شدن خود توسط حکومت و جمعی از نخبگان را فریاد زد و دغدغه‌مندان نسبت به آینده ایران را به لزوم اندیشه بیشتر در…
بیشتر

درباره تأویل

گفت‌وگوی لطف‌الله میثمی با اکبر ثبوت میثمی: در سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ و درنهایت ۱۳۵۴، محمدتقی شهرام در درون سازمان مجاهدین خلق ایران، پرسش‌ها و چالش‌هایی را مطرح کرد، یکی از این پرسش‌ها این بود که آیا قرآن، کلام محمد(ص) است یا کلام خدا؟ به ادعای او، خدای مجرد نمی‌تواند با بشری چون محمد(ص) که مادی است، ارتباط داشته باشد؛ بنابراین نتیجه می‌گرفت که قرآن…
بیشتر

پرهیز از تقابل دین با زندگی

میراث مهم منتظریِ سه علی‌اشرف فتحی اگر حیات فکری آیت‌الله منتظری را به سه بخش تقسیم کنیم، شاید بشود به درک درستی از مختصات و متغیرهای هر بخش و نیز مهم‌ترین میراث فقهی او رسید: منتظریِ یک: از دهه ۳۰ شمسی تا سال ۱۳۵۷ که مجتهدی در جست‌وجوی تحقق عدالت و اجرای شریعت است. منتظریِ دو: از ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۸ که یک مقام متنفذ حکومت…
بیشتر