ادبیات

بیا تا جهان را به بد نَسپَریم!

گزیده‌ای از آموزه‌های انسانی و اخلاقی حکیم طوس   احمد کتابی بخش نخست فردوسی را «بزرگ‌ترین حماسه‌سرای ایران‌زمین» خوانده‌اند. این عنوان بحق، شایسته حکیم طوس است: سراسر شاهنامه آکنده از شرح و توصیف دلاوری‌ها، پایمردی‌ها و جان‌فشانی‌های مردم ایران به‌طور اعم و گُردان و پهلوانان آن به‌طور اخص است؛‌ اما شگفتا! که این «کتاب رزم و حماسه»،‌ در عین حال کتاب «دینداری و نیکوکاری»، «کتاب جوانمردی…
بیشتر

گزارشی از یک دیدار

  سال‌ها پیش، دو شخصیت ملی، یکی شاعر و دیگری مبارز سیاسی بدون اینکه همدیگر را بشناسند  از کنار لحظه‌ای دردآگین گذشته‌اند و حالا چهره به چهره یکدیگر از اندوه آنِ فقدان می‌گویند. استاد شفیعی کدکنی نقل می‌کند در دکه روزنامه‌فروشی مقابل کافه نادری  خبر را در تیتر کوچک روزنامه‌ای دید:   «دکتر محمد مصدق درگذشت». چشمان شاعر جوان به صفحه روزنامه خیره می‌ماند: «خوب پیرمرد،…
بیشتر

فلش‌فیکشن‌ها دریچه‌ای ظاهراً محدود؛ رو به انسان معاصر و جهان شگفت‌انگیزش

علیرضا روزبهانی فلش‌فیکشن‌ها۱ یا داستان‌های لحظه‌ای، داستان‌های بسیار کوتاهی هستند که از یکی دو دهه پیش به‌عنوان شکلی از ادبیات معاصر پذیرفته شده‌اند و بیشتر مدیون شفافیت تصاویر و معانی انسانی‌شان هستند تا پیچیدگی‌های زبانی و روایی. این‌گونه داستان‌ها با وجود کوتاه بودن، گاهی ساعت‌ها ذهن مخاطب را درگیر می‌کنند که می‌توان مهم‌ترین ویژگی‌شان را این‌گونه برشمرد: کوتاهی داستان‌های لحظه‌ای که تأثیرشان را بیشتر مدیون…
بیشتر

مولانا و «تقوا از حلال»!

امین یاری    تذکار: روزه از منظر ادیان و مذاهب مختلف قابلیت طرح و بررسی دارد که می‌توان به منابع مختلف در راستای تحقیق و بررسیِ همین امر مراجعه کرد. این نوشتار، نظر مولانا جلال‌الدین محمد بلخی را در باب روزه به معنی اخص و گرسنگی به مفهوم اعم را بررسی می‌کند. هرچند با استماعِ اخبارِ اختلاس‌های میلیاردی از رسانه‌های گروهی و مشاهده فاصله‌های چند…
بیشتر

داستان و سیاست و روزگار حرمان

احوال ناخوش رمان ایرانی در گفت‌وگو با محمد حسینی احمد هاشمی: رمان کالبدشکافی فرهنگی جامعه است؛ دریچه‌ای است برای گفت‌وگو و فرصتی است برای درک یکدیگر. با این حال احوال ناخوش این روزها به ادبیات هم سرایت کرده است و شاید سخت‌گیرانه نباشد که بگوییم دیگر کسی رمان نمی‌خواند. روزگاری بود که شمارگان کتاب در این کشور از ۵ هزار شروع می‌شد و حالا در…
بیشتر

عدالتِ گمشده طبقه فرودست

نگاهی به رمان قصه یک مشت تمشک؛ نوشته اینیاتسیو سیلونه علی بیاتی یادآوری گِردی زمین، در بادی امر چنان امر مهمی به نظر نمی‌آید، از کودک تا بزرگسال این موضوع را می‌دانند؛ اما گنجاندن آن در یک رمان و به کار بردن آن در یک گفت‌وگوی تأثیرگذار، هنر نویسنده و بهره‌برداری وی از آن نکته علمی به‌ظاهر متفرقه را از درون اعتقادات مردم نشان می‌دهد.…
بیشتر

غریبه‌ای که تمام شهر می‌شناسندش

نگاهی به دو کتاب چرا تاریکی را خدای خود نکنم و کابل ۱۴۰۰ احمد هاشمی محمدکاظم کاظمی شعر مشهوری دارد با این مطلع: «غروب در نفس گرم جاده خواهم رفت/ پیاده آمده بودم پیاده خواهم رفت». هر بیت این شعر تصویری زنده است از زندگی مهاجران افغانستانی در ایران. «طلسم غربتم امشب شکسته خواهد شد/ و سفره‌ای که تهی بود بسته خواهد شد». بسیاری از…
بیشتر

سعدی؛ آموزگار حکمت و معرفت

احمد کتابی #بخش_پایانی     ۱۰- عیب‌پوشی و پرهیز از غیبت به عذر و توبه توان رَستَن۱ از عذاب خدای ولیک می نتوان از زبانِ مردم رست (گلستان، به تصحیح شادروان غلامحسین یوسفی، باب دوم، ص ۹۶) عیب‌جویی از دیگران و بازگویی نقاط‌ضعف واقعی یا ساختگی آنان، از مظاهر آشکار بدخواهی و بدبینی و از نشانه‌های بارز عدم مدارا و دوری از تساهل است. درواقع، کسی…
بیشتر

فرادستی قومی و فرودستی قومی دیگر یا نژادپرستی

نگاهی به مقاله «بیت‌های عرب‎ستیزانه در شاهنامه» نوشته ابوالفضل خطیبی عبدالنبی قیم آقای خطیبی در ابتدای مقاله پس از ذکر مقدمه‌ای کوتاه درباره سقوط پادشاهی ساسانی و ذکر این مطلب که واپسین برگ‌های این خاندان که سراسر ناله و مویه برای از دست رفتن شکوه و اقتدار گذشته ایرانیان بود به نگارش درآمد و به خدای‌نامه منضم شد، می‌نویسد: «در این بخش از خدای‌نامه، گزارندگان…
بیشتر

آرمان‌های شاعرانه جوانان امروز

نگاهی به ترانه «برای»؛ ساخته شروین حاجی‌پور مهدی غنی برخی نسل جوان کشور را متهم می‌کنند که از آرمان‌ها و فضایل اخلاقی و ارزش‌های متعالی فاصله گرفته‌اند و به مطالبات غریزی و روزمره مبتلا هستند. گذشته از اینکه این نوع قضاوت‌های کلی و مطلق‌نگر عموماً با واقعیت فاصله دارد، وقتی چنین گزاره‌ای مبتنی بر داده‌های عینی و پژوهش علمی نباشد، از اعتبار و دقت لازم…
بیشتر

گذری بر گوشه‌نشینی هنر

آزاده توسلی در گشت‌وگذاری در محافل هنری به دنبال آن بودیم که بدانیم آیا اعتراضات ۱۴۰۱ در جامعه تأثیری بر فضای هنری داشته است یا خیر. از نقاشان مختلف در گالری‌های نقاشی به‌کرات این جمله را شنیدم که یخچال خانه خالی است، چه انتظاری داریم تابلوی نقاشی خریداری می‌شود؟ نقاشی که می‌گفت در ماه‌های اخیر فروش تابلوها پیش‌بینی‌ناپذیر شده و هزینه خرید وسایل، اجاره مغازه…
بیشتر

ادبیات و امر سیاسی

سعیده امین زاده آنچه در نگاهی آغازین و بسیار کلی می‌توان درباره‌ اعتراضات شش‌ماهه دوم سال ۱۴۰۱ گفت، موجی است که به شکلی تصاعدی به برانگیختن امواجی بزرگ و بزرگ‌تر و نهایتاً طوفانی انجامید؛ طوفانی که به نظرم خواهی‌نخواهی زندگی همگی ما را زیرورو کرد. برای چنین زیروروشدنی نمی‌توان خطوط و مرزهایی متقن و قطعی تعیین کرد و فی‌المثل گفت آن‌که پراگماتیست‌ بوده کمتر تأثیر…
بیشتر