اندیشه

«فرافکنی» و «توجیه»؛ دو بیماری اجتماعی بزرگ جامعه ما

  احمد کتابی «فرافکنی» و «توجیه» (دلیل‌تراشی) ازجمله ابتلائات و گرفتاری‌های بزرگ اجتماعی ماست که در سطحی بسیار گسترده بین طبقات و قشرهای گوناگون جامعه، از پایین‌ترین مراتب گرفته تا بالاترین مدارج، رواج دارد. برای درک گستره شیوع این دو عارضه اجتماعی در جامعه کنونی ایران کافی است فقط یک روز تعداد دفعاتی که شخصاً مرتکب فرافکنی یا توجیه شده‌ایم و نیز مواردی را که…
بیشتر

صفات خدا و امکان یا امتناعِ وحی

  محمدباقر تلغری‌زاده   چشم‌انداز ایران: محمدباقر تلغری‌زاده سخنرانی خود[۱] با موضوع «رابطه صفات خدا و امکان یا امتناع وحی» را برای انتشار به نشریه ارسال کرده‌اند. تلغری‌زاده در این مقاله سعی کرده مشکلاتی را که درباره پیام وحی داریم به نارسایی‌ها و مشکل ما درباره تصورمان از خدا نسبت دهند. برخلاف کسانی‌که می‌خواهند از وحی به خدا برسند، ایشان وحی را زیرمجموعه توحید دانسته…
بیشتر

زمینه‌ها و سرانجام انسان‌بیشی

حمید نوحی  کلیدواژه‌ها: جسم و روح، روح باوری، اسطوره و افسانه، عرفان، جاودانگی، تراریختگی انسانی، توان‌افزایی، شیطان، آزادی، سرزمین‌زدایی.   روح و جسم نمی‌دانم چرا اندیشه یا نظریه دوگانگی هستی و به‌طور خاص دوگانگی هستی انسان در اندیشه فلسفی غرب را «دوگانگی کارتزین» (دوگانگی دکارتی) می‌نامند و به دکارت نسبت می‌دهند، درحالی‌که مستندات تاریخی نشان می‌دهد این اندیشه یا بهتر است بگویم خیال‌پردازی، قدمتی به‌اندازه…
بیشتر

کدام انجیل؟

  حسین پورخصالیان «ما پیامبرانی به‌سوی شما فرستادیم از نوع خودتان و به آن‌ها کتاب دادیم تا شما را به راه راست هدایت کنند ولی شما در کتاب دینی خود دستکاری کردید» این‌چنین آیه‌هایی از قرآن خشم برخی از دانشمندان یهود و مسیحی را برمی‌انگیزد که گویا قرآن نمی‌خواهد صحت انجیل و تورات را قبول کند. ضمن وجود تفاوت بین انجیل‌های چهارگانه و انجیل‌های دیگر…
بیشتر

بردگی نوین

  احمد تابنده دهکده جهانی اصطلاحی است که مارشال مک لوهان آن را وضع کرد. او معتقد بود جهان با رسانه‌های جدید دگرگون می‌شود و ظهور فناوری‌های دیجیتال طلیعه وقوع چنین جهانی است. برای مک لوهان دهکده جهانی در راستای جهانی شدن بود ولی آنچه درنهایت رخ داد، فرآیند جهانی‌سازی بود و دهکده جهانی نیز در این نوشتار این گونه تعریف شده است. بشر امروز…
بیشتر

پرسش اقبال لاهوری از «امکان امر دینی»

  جمشید دیوانی مقدمه بیژن عبدالکریمی استاد فلسفه دانشگاه، به‌تازگی در کتابی با عنوان پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر به بررسی این موضوع مهم و بیان نظر خود پرداخته است. استقبال از این اثر و مباحثات فراوانی که حول آن انجام گرفت، نشان از وجود زمینه‌های موجود در جامعه و به‌خصوص در بین اقشار روشنفکر و متدین در این باره داشت،‌ به‌طوری‌که…
بیشتر

بازتولید امر دینی در جامعه مدنی و جنبش‌های اجتماعی

عباس نعیمی جورشری چکیده بیژن عبدالکریمی در اثر ارزشمند خود «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر» به مباحثی چند پرداخته است که می‌توان بخشی از بینش او را در بخش «بیم‌ها و امیدها» ردیابی کرد. عبدالکریمی در خصوص جهان اجتماعی کنونی پنج ویژگی زیر را برشمرده است: ۱. بی‌متافیزیک شدن جهان؛ ۲. فقدان امنیت اونتولوژیک؛ ۳. موج سوم نهیلیسم؛ ۴. مرگ فرهنگ؛ ۵.…
بیشتر

ضرورت تفکر مارتین هایدگر برای ایران

  در گفت‌وگو[۱] با  دکتر  شهریار شفقی[۲] بیش از نیم قرن از آشنایی ایرانیان با مارتین هایدگر فیلسوف آلمانی می‌گذرد و واکنش‌ها به فلسفه و اندیشه‌های او متفاوت است. در ده پانزده  سال گذشته خوشبختانه آثار زیادی از او به فارسی ترجمه شده و کتاب‌های زیادی نیز درباره او تألیف و ترجمه شده است. البته هایدگر نه‌فقط در ایران بلکه در همه جای دنیا، به‌دلیل…
بیشتر

مغلطه‌های رایج در کاربرد مفهوم مشروعه در نهضت مشروطه

  علیرضا قلعه‌دار همان‌طور که مستحضرید یکی از سردرگمی‌های رایج در دنیای نقد و بررسی مقالات و کتاب‌ها، قرارگرفتن مفاهیم جاافتاده اشتباه در امر بحث و فحص و نقد و انتقاد بوده که نتیجه‌ای جز سردرگمی ندارد. یکی از این موارد بحث اسلام و دموکراسی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موارد وارونه فکری، افرادی بوده‌اند که نه‌تنها اسلام، بلکه دموکراسی را نیز نمی‌شناسند، ولیکن درباره آن‌ها…
بیشتر

چالش‌های هویتی در ایران معاصر

حبیب‌الله پیمان #بخش_دوم   هویت مفهومی انتزاعی است درباره کیستی و چیستی من و «ما»ی جمعی و وجوه تمایز آن از «غیر» به کمک درکی مشترک از واقعیت‌ها، اصول و ارزش‌های وحدت‌بخش. حاصل این درک کلی احساس انس، آشنایی، اعتماد و همبستگی متقابلی است که در هر فرد نسبت به جماعت خودی پدید می‌آید. اگر به هر دلیل این درک کلی مشترک تجزیه شود و…
بیشتر

گروه‌بنیان بودنِ حکومت دینی

  بهروز مرادی   حکومت دینی؛ یعنی حکومتی که قصد دارد نظامی بر پایه‌های دین در جامعه استوار سازد. عموم افراد و گروه‌هایی که در صدد تحقق چنین نظامی هستند وظیفه اصلی خود را اجرای شریعت دین در جامعه می‌دانند، اما همه گروه‌های دیندار برپایی چنین حکومتی را جزئی از اهداف دین نمی‌دانند. مضاف بر این، آنان از محتوای شریعت دین نیز تلقی یکسانی ندارند.…
بیشتر

خدا و انسان از نگاه اسلام

  فرازمانی و فراتاریخی خدا، انسان، قرآن سخنرانی عبدالجواد فلاطوری برگردان: سید محمدباقر تلغری‌زاده موضوعی که قرار است در اینجا درباره آن صحبت شود خدا و انسان از نگاه قرآن است؛ البته از من خواسته شده قبلاً چندکلمه‌ای درباره شخص خودم و نیز موضعم درباره گفت‌وگو بیان کنم. پس از پایان تحصیلات در فلسفه و الهیات اسلامی، در اکتبر ۱۹۵۴ (۱۳۳۳) به آلمان آمدم. در…
بیشتر