اندیشه

قرائت زنده‌یاد بازرگان از اسلام

  لطف‌الله میثمی من در سال ۱۳۴۲ فارغ‌التحصیل مهندسی نفت از دانشگاه تهران بودم و تازه از کارآموزی در خوزستان برگشته بودم. با توجه به اینکه در چهار مرحله رهبران نهضت آزادی ایران را دستگیر کرده بودند نظام شاهنشاهی مذاکراتی را با نیروهای ملی اعم از جبهه ملی و نهضت آزادی در زندان شروع کرده بود. در آن روزها با زنده‌یاد احمد صدر حاج سید…
بیشتر

فرافکنی و توجیه؛ دو بیماری اجتماعی بزرگ جامعه ما

احمد کتابی #بخش_دوم نقد فرافکنی در آثار سخنوران فارسی ۱ ـ ۲ ـ ۷ ـ شمس‌الدین محمد تبریزی در آثار شمس تبریزی، مراد و مقتدای مولانا نیز، شواهد متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد وی با روشن‌بینی متوجه این واقعیت شده است که بسیاری از عیب‌جویی‌ها و بدگویی‌هایی که از دیگران صورت می‌گیرد ریشه در شخصیتِ خودِ عیب‌جو یا عیب‌گو دارد و درواقع انعکاسی است…
بیشتر

معنا و دامنه رابطه انسان با خدا و خدا با انسان

عبدالجواد فلاطوری برگردان: سید محمدباقر تلغری‌زاده آنچه درباره موضوع مطرح‌شده در اینجا می‌آید به‌مثابه نخستین سنگ بنایی است برای گفت‌وگوی میان ادیان به‌طور عام و گفت‌وگوی میان ادیان ابراهیمی به‌طور خاص. اگرچه برای این کار از منابع و شواهد جهان اندیشه اسلامی استفاده می‌شود، اما به‌باور من ادیان دیگر نیز یقیناً دارای منابع و شواهدی مشابه و هم‌ارز این‌ها هستند؛ بنابراین موضوع مطرح‌شده در اینجا…
بیشتر

کِــی شعـر تــر انگیزد خاطر که حزیـن باشد:با واسطه  شعر

  شهریار شفقی   ۱ کــی شعـر تـر انگیزد خاطر که حزیـن باشد ² یـک نکته از این معـنی گفتـیم و همین بـاشد ۲ از لعـــل تـــو گـر یـابـم انگشـتری زنـهار ² صـد ملـک سلیـمــانـم در زیـر نگـین بـاشد ۳ غمــناک نبـاید بــود از طـعن حسـود ای دل ² شــاید که چو وابـینی خیر تــو در ایـن باشد ۴ هـر کو نکند فهمـی زین کلک…
بیشتر

جامعه‌شناسی جنگ‌های صدر اسلام

   بهروز مرادی  جامعه‌شناس دین   یکی از مسائل مناقشه‌انگیز در تاریخ اسلام، جنگ‌هایی است که مسلمانان نسل اول با مخالفان خود انجام دادند. عده‌ای از نویسندگان، اسلام را به انجام رفتاری تهاجمی علیه مخالفان خود متهم می‌سازند که برای توسعه‌طلبی یا اخذ غنیمت‌های جنگی یا صدور ایدئولوژی دینی خود یا غارت گنجینه‌ها و دارایی‌های مردم سایر ممالک، آتش جنگ‌هایی را در آغاز ظهور خود…
بیشتر

«فرافکنی» و «توجیه»؛ دو بیماری اجتماعی بزرگ جامعه ما

  احمد کتابی «فرافکنی» و «توجیه» (دلیل‌تراشی) ازجمله ابتلائات و گرفتاری‌های بزرگ اجتماعی ماست که در سطحی بسیار گسترده بین طبقات و قشرهای گوناگون جامعه، از پایین‌ترین مراتب گرفته تا بالاترین مدارج، رواج دارد. برای درک گستره شیوع این دو عارضه اجتماعی در جامعه کنونی ایران کافی است فقط یک روز تعداد دفعاتی که شخصاً مرتکب فرافکنی یا توجیه شده‌ایم و نیز مواردی را که…
بیشتر

صفات خدا و امکان یا امتناعِ وحی

  محمدباقر تلغری‌زاده   چشم‌انداز ایران: محمدباقر تلغری‌زاده سخنرانی خود[۱] با موضوع «رابطه صفات خدا و امکان یا امتناع وحی» را برای انتشار به نشریه ارسال کرده‌اند. تلغری‌زاده در این مقاله سعی کرده مشکلاتی را که درباره پیام وحی داریم به نارسایی‌ها و مشکل ما درباره تصورمان از خدا نسبت دهند. برخلاف کسانی‌که می‌خواهند از وحی به خدا برسند، ایشان وحی را زیرمجموعه توحید دانسته…
بیشتر

زمینه‌ها و سرانجام انسان‌بیشی

حمید نوحی  کلیدواژه‌ها: جسم و روح، روح باوری، اسطوره و افسانه، عرفان، جاودانگی، تراریختگی انسانی، توان‌افزایی، شیطان، آزادی، سرزمین‌زدایی.   روح و جسم نمی‌دانم چرا اندیشه یا نظریه دوگانگی هستی و به‌طور خاص دوگانگی هستی انسان در اندیشه فلسفی غرب را «دوگانگی کارتزین» (دوگانگی دکارتی) می‌نامند و به دکارت نسبت می‌دهند، درحالی‌که مستندات تاریخی نشان می‌دهد این اندیشه یا بهتر است بگویم خیال‌پردازی، قدمتی به‌اندازه…
بیشتر

کدام انجیل؟

  حسین پورخصالیان «ما پیامبرانی به‌سوی شما فرستادیم از نوع خودتان و به آن‌ها کتاب دادیم تا شما را به راه راست هدایت کنند ولی شما در کتاب دینی خود دستکاری کردید» این‌چنین آیه‌هایی از قرآن خشم برخی از دانشمندان یهود و مسیحی را برمی‌انگیزد که گویا قرآن نمی‌خواهد صحت انجیل و تورات را قبول کند. ضمن وجود تفاوت بین انجیل‌های چهارگانه و انجیل‌های دیگر…
بیشتر

بردگی نوین

  احمد تابنده دهکده جهانی اصطلاحی است که مارشال مک لوهان آن را وضع کرد. او معتقد بود جهان با رسانه‌های جدید دگرگون می‌شود و ظهور فناوری‌های دیجیتال طلیعه وقوع چنین جهانی است. برای مک لوهان دهکده جهانی در راستای جهانی شدن بود ولی آنچه درنهایت رخ داد، فرآیند جهانی‌سازی بود و دهکده جهانی نیز در این نوشتار این گونه تعریف شده است. بشر امروز…
بیشتر

پرسش اقبال لاهوری از «امکان امر دینی»

  جمشید دیوانی مقدمه بیژن عبدالکریمی استاد فلسفه دانشگاه، به‌تازگی در کتابی با عنوان پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر به بررسی این موضوع مهم و بیان نظر خود پرداخته است. استقبال از این اثر و مباحثات فراوانی که حول آن انجام گرفت، نشان از وجود زمینه‌های موجود در جامعه و به‌خصوص در بین اقشار روشنفکر و متدین در این باره داشت،‌ به‌طوری‌که…
بیشتر

بازتولید امر دینی در جامعه مدنی و جنبش‌های اجتماعی

عباس نعیمی جورشری چکیده بیژن عبدالکریمی در اثر ارزشمند خود «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر» به مباحثی چند پرداخته است که می‌توان بخشی از بینش او را در بخش «بیم‌ها و امیدها» ردیابی کرد. عبدالکریمی در خصوص جهان اجتماعی کنونی پنج ویژگی زیر را برشمرده است: ۱. بی‌متافیزیک شدن جهان؛ ۲. فقدان امنیت اونتولوژیک؛ ۳. موج سوم نهیلیسم؛ ۴. مرگ فرهنگ؛ ۵.…
بیشتر