اندیشه

معرفی کتاب «نیایش در آیین زرتشت و اسلام»

  امین یاری هدف از نگارش این کتاب نیایش در آیین زرتشت و اسلام که در سال ۱۳۹۷ با اهتمام نشر صمدیه انتشار یافت، تحقیق تطبیقی و اصولی در باب «نیایش در آیین زرتشت و اسلام» بود. مطالعه مکرر «گاتاها»، مرا بر آن داشت تا آن قسمت از «اوستا» را با آیاتی از «قرآن کریم» بسنجم که در موضوع نیایش بیان شده‌اند و با نشاندن…
بیشتر

نقدی بر تحول سیاسی گفتمان شیعه در ایران

  حمیدرضا عریضی[۱] کتاب تحول سیاسی گفتمان شیعه در ایران پایان‌نامه دکترای جمیله کدیور است که به راهنمایی دکتر حسین بشیریه نوشته شده و انتشارات طرح نو آن را به چاپ رسانده است. نویسنده این سطور ابتدا به شرح و توصیف دیدگاه نگارنده پرداخته و سپس در سیزده محور انتقادهای خود به این دیدگاه را بیان می‌کند. شرح و توصیف دیدگاه نویسنده کتاب کتاب به…
بیشتر

سیاست و دین

یورگن هابرماس هاینریش مایر این دوره سخنرانیهای آموزنده را به پرسشهای مربوط به تنشهای سیاسی میان دین و سیاست معطوف کرده است. برنامه این سخنرانیها آشکارکنندۀ نگاهی است که به وسیله وقایع یازدهم سپتامبر، نسبت به خشونت بالقوۀ نهفته در دینهای جهانی تیزبین شده است. من به دلیل محدودیتهای تخصصی ام نیز مایلم که این نگاه را به سوی خودمان رهنمون، و به جای نان…
بیشتر

چالش‌های هویتی در ایران معاصر

  حبیب پیمان #بخش_اول    طرح مسئله و چکیده بحث بیش از دو دهه است که مناقشات خونین فرقه‌ای و جنگ‌های ویرانگر، سراسر دنیای اسلام را در خود فروبرده است. قطعاً انگیزه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نیرومندی در پشت این حوادث و تجربیات تلخ و پردردورنج نهفته است. پس‌زمینه‌هایی آکنده از احساس ناامنی، تحقیر و شکست ناشی از چندین قرن سیطره استعمار خارجی و استبداد…
بیشتر

بنیان‌های نظری حقوق بین‌الملل بشر در پرتو اندیشه‌های کانت

جمال‌الدین شاعری*   چکیده جایگاه کانت در طرح نگرشی متمایز و مؤثر در تاریخ فلسفه و تأثیر آن بر صورت‌بندی اندیشه‌های حقوق بشری معاصر انکارناپذیر است. بررسی افکار وی از لحاظ تأثیر آن‌ها در شکل‌بندی اسناد حقوق بشری رهنمون این مطلب است که او به‌نوبه خود در انگیختن افکار حقوق بشری منتهی به تشکیل اسناد حقوق بشری سهمی درخور داشته و این اسناد به‌شکلی غیرمستقیم…
بیشتر

تفسیر «کتاب با کتاب»اقبال لاهوری

جمشید دیوانی در شماره ۱۰۷ نشریه در مقاله «تفسیر کتاب با کتاب»، ضمن بازخوانی کتاب زمان در متن دین مهندس میثمی به رویکرد تفسیری نوینی اشاره شد که عمدتاً در یک قرن اخیر، مفسران و مبارزان نواندیش مسلمان به آن توجه کرده‌اند. در این رویکرد تفسیری، مفسر برای کتاب ملفوظ مابازای خارجی قائل بوده و آن را صورت تشریعی کتاب آفرینش می‌داند. گروه اخیر ارجاع…
بیشتر

تعدد زوجات در قرآن از منظری تأویل‌‍‌گرایانه

  تا چه اندازه چندهمسری می‌تواند حکمی دائمی در قرآن تلقی شود؟  بهروز مرادی  یکی از مسائل چالش‌برانگیز و پرمناقشه در قرآن مسئله تعدد زوجات است. در این مقاله به این مسئله پرداخته شده و به‌ویژه این پرسش محوری بررسی شده که تا چه اندازه چندهمسری در قرآن می‌تواند حکمی دائمی تلقی شود. پیش از آنکه به موضع قرآن درباره تعدد زوجات پرداخته شود، لازم…
بیشتر

گفت‌وگویی درباره اقتصاد در اندیشۀ شریعتی

محمد رحیمی   به‌عنوان نخستین پرسش، از اینجا آغاز کنیم که به‌طورکلی جایگاه اقتصاد در اندیشۀ شریعتی چیست؟ اگر منظور از اقتصاد در این پرسش جریان مسلط[۱] و اصلی دانش اقتصاد، یعنی رشته‌ای باشد که بنا به تعریف به بررسی شیوۀ بهینۀ تخصیص منابع، تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات بر مبنای فردگرایی روش‌شناختی[۲] می‌پردازد، باید گفت در آثار شریعتی نمی‌توان از آن نشانی…
بیشتر

خردورزی علمی در فرهنگ یهودی تلمود

  عباس نصر اگر در ذهن خود بر مسئله صهیونیسم خط بکشیم و این جریان نوظهور را که زاده دوران استعمارگری اروپا و هولوکاست است کنار بزنیم، در یک ارزیابی تاریخی می‌توان به‌طور قاطع گفت مذهب یهود در پیشرفت بشر نقش بسزایی داشته و نه‌تنها از نظر مذهبی تکیه‌گاه تاریخی و پیشینه ادیان ابراهیمی را در خود ذخیره دارد، بلکه از نظر علمی در تابلو…
بیشتر

طالقانی؛ از علم‌زدگی تا تعامل با علم

  محمد بسته‌نگار با نام و یاد خدا. پس از تأمل زیاد، بر آن شدم نکاتی را درباره مقاله فرهیخته ارجمند، دکتر محدثی، که در شماره ۱۰۷ نشریه چشم‌انداز ایران چاپ شد و نقدی که به تفسیر مرحوم آیت‌الله طالقانی وارد دانسته شده بیان کنم. درباره تفسیر  پرتوی از قرآن  نقدها و مخالفت‌هایی از یک طرف وجود دارد. به‌یاد دارم در زندان عده‌ای به آیت‌الله…
بیشتر

نقدی بر مقاله «زبان‌آوری تفسیرگرایانه در تفسیر قرآن آیت‌الله طالقانی»

  محمدمهدی جعفری چشم‌انداز ایران: در شماره ۱۰۷ نشریه، مقاله‌ای از دکتر حسن محدثی با عنوان «زبان‌آوری تفسیرگرایانه در تفسیر قرآن آیت‌الله طالقانی» همراه با توضیحاتی از لطف‌الله میثمی در پایان آن منتشر شد. در پی انتشار این مطلب، از برخی شاگردان آیت‌الله طالقانی که با ایشان مأنوس بوده و حشر و نشر داشتند درخواست شد در این ‌باره توضیحاتی بدهند. در این شماره محمدمهدی…
بیشتر

نیایش؛ رهایی از اربابان زر، زور و تزویر

  محمد بسته‌نگار   به‌یاد دارم در سال‌های نوجوانی، که در دبیرستان مشغول تحصیل بودم، فضای آن زمان تحت تأثیر فضای پس از کودتای ۲۸ مرداد بود. فضایی که بیشتر به افکار مادی آن ‌هم در قالب تفکرات غربی میدان داده می‌شد و آنچه در آن موقع مظلوم بود دین و تمایل به دینداری بود. در آن روزها، هرکسی که سعی می‌کرد افکار و اندیشه‌های…
بیشتر