اندیشه

مستندات قرآنی و حدیثی قیام امام حسین(ع)

محمّدعلی کوشا در این مقاله، مستندات قرآنی و روایی قیام امام حسین(ع) به‌صورت فشرده ارائه شده است. سپس به بیان آیاتی پرداخته شده که درمجموع از اطاعت و پیروی از ۲۳ دسته و گروه نهی شده و در مقابل به فرمان‌برداری از کسانی سخن به میان آمده که ویژگی‌های کلی آنان در قرآن کریم یاد شده است. در پایان این مقاله سخن از روایاتی به…
بیشتر

نگاهی به کتاب «ترور و تفکر»؛ ترور؛ سویه تاریک نبرد

  پروین امامی   پدیده «تروریسم» پس از واقعه یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ معنا و مفهومی تازه یافت و مناسبات بین‌المللی را وارد مدار تازه‌ای از این شیوه مبارزه کرد. مبارزه‌ای که نه در چارچوب جنگ‌های تعریف‌شده کلاسیک می‌گنجید و نه هرگز توانست به‌راستی و تمام‌قد، مدعی و منادی اخلاق‌گرایی باشد. این پدیده در جایگاه نوعی عقیده‌/کنش سیاسی، به باور بسیاری از تئوریسین‌ها و اندیشمندان علوم…
بیشتر

افراط‌گرایی و ترور

  ریشه‌یابی معرفتی و افراط‌گرایی در خاورمیانه حسن توان مقدمه تری ایگلتون، دانشور بریتانیایی، تروریسم را یک «عقیده-کنش» معرفی می‌کند. بدین معنا که ترور، عملی آگاهانه و مبتنی بر نوعی پیشینه و عقبه فکری است. به همین دلیل است که به قول این نویسنده، یک شخص به دلیل خشم آنی ناشی از بلندی صدای تلویزیون همسایه و بدون داشتن زمینه فکری پیشین، خانه او را…
بیشتر

دین صلح و جهل مقدس

  واکاوی مبانی نظری افراط‌گرایی در گفت‌وگو با داوود فیرحی   نجیبه محبی: دکتر داوود فیرحی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران است. او که در سال ۱۳۸۷ کتاب قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام را نوشت، در سال­های بعد تحقیق درباره این سه موضوع مهم را ادامه داد. برای نمونه کتاب­های دیگر وی عبارت است از؛ نظام سیاسی و دولت در اسلام، تاریخ تحول دولت…
بیشتر

درآمدی بر «آگاهی به آنچه نیست»

  برگردان دو مقاله جدید از هابرماس درباره نسبت دین، دانش و سپهر عمومی محمد رحیمی هدف از ترجمه و انتشار مقالات سه‌گانه «هابرماس و دین»، «آگاهی به آنچه نیست» و «یک پاسخ» تبیین جایگاه و نسبت دین و دانش و نیز جایگاه دین در سپهر عمومی و نسبت آن با سیاست از نگاه بنیانگذار «نظریه کنش ارتباطی» بوده است. مقاله نخست را می‌توان به‌مثابه…
بیشتر

فرآیند جامعه بدون حذف

  اوج پرسشگری و پاسخگویی و عدم خشونت با توشه‌گیری از قوم بنی‌اسرائیل در قرآن لطف‌الله میثمی در قرآن داستان بنی‌اسرائیل پس از داستان آدم (ع) می‌آید. به قول آیت‌الله طالقانی هبوط آدم، در طول تاریخ، تداوم یافته و بارها تکرار شده است. یکی از مصادیق این هبوط مکرر در تاریخ بشریت، بنی‌اسرائیل‌اند که چندین بار هبوط می‌کنند و با پیروی‌کردن از خدا و موسی…
بیشتر

کیمیاگری انسان

انسان چگونه از قید و بند جبرهای ساختاری فراتر می‌رود؟ محمد محمدی گرگانی   نوشتار حاضر در مقام پاسخ به این پرسش اساسی بشر امروز است که آیا در وجود انسان چیزی بیش از شرایطی وجود دارد که در آن به دنیا می‌آید و زندگی می‌کنند؟ آیا در انسان ویژگی‌های منحصربه‌فردی وجود دارد که در هیچ پدیده دیگر نیست؟ آیا انسان می‌تواند به ماورای محدودیت‌های…
بیشتر

آسیب‌شناسی قدرت در اندیشه مولانا

دکتر احمد کتابی- بخش دوم مولانا جلال‌الدین محمد مولوی، بی‌گمان، سرآمدِ عارفان ایران زمین است و آثار جاویدان او ، به‌ویژه مثنوی معنوی، گنجینه عظیم و بی‌بدیلِ معارف الهی و دقایقِ عرفانی. به‌رَغمِ این تمرکز و استغراق در الهیات و مباحثِ عرفانی، مولانا از توجه و پرداختنِ به دیگر موضوعات نیز غافل نمانده است؛ تا آنجا که کمتر مسئله‌ای در زمینه مسائل و مباحث گوناگون…
بیشتر

از عرفانِ سلطان‌پسند تا عرفان خراسانی / بخش دوم پیرامون انسان کامل

گفت‌وگو با علی طهماسبی در قرآن آمده است انسان موجودی است متکامل و پیامبر نیز در دعایشان می‌گوید: «ما عرفناک حق معرفتک و ما عبدناک حق عبادتک» و به تکامل تدریجی اشاره شده است، در حالی که عرفای ما از انسان کامل سخن می‌گویند. پیامد این مقوله در نگاه به انسان چیست؟ آیا این نوعی انحراف نسبت به آموزه‌های قرآن نبوده است؟ در واقع اگر…
بیشتر

گذری بر اخلاق جهان‌شمول در نهج‌البلاغه

سخنرانی ماه رمضان ۱۳۹۶ درباره اخلاق و خیر عمومی در نظر امام علی (ع) ابوطالب آدینه‌وند مقدمه آن‌گونه از روابط و مناسبات که انسان با خدا و هستی و نفس خویش و دیگری برقرار می‌کند و بر اساس معیارها و هنجارهایی قابل تنظیم است در چارچوب اخلاق قرار می‌گیرد. رعایت این ضوابط و معیارها به آرامش اجتماع و علو و شکوفایی نفس انسان منجر می‌شود.…
بیشتر

فاصله ما با علی (ع)

لطف‌الله میثمی یا سریع الرضا ای خدایی که اگر ما یک خطایی بکنیم زود از دست ما راضی می‌شوی. در ابتدای دعای کمیل از خدای رحمان صحبت می­شود که رحمتش بر تمام اشیا و امور و انسان­ها و گروه­ها وسعت دارد. بر اساس این با هر قومی که برخورد داریم باید بدانیم که می‌توانیم جناحی در آن پیدا کنیم که بالنده و از رحمت خدا…
بیشتر

شریعتی مغفول: در بیان موجز وجوهی از منش و رویه عملی علی شریعتی

کمال رضوی در چهلمین سالگرد شهادت علی شریعتی، نوشته‌ها و سخنرانی‌ها و مقالات پژوهشی متعددی در تبیین اندیشه‌ها و مبانی فکری این روشنفکر و جامعه‌شناس ایرانی توسط اساتید، شریعتی‌پژوهان و پژوهشگران جوان عرضه شد که هریک واجد نکات عمیق و تازه‌ای بود که می‌تواند در پیوند با مسائل امروز جامعه ایران به تقویت و توسعه سنت فکری‌ای که شریعتی در ادامه سید جمال و اقبال…
بیشتر