شاید بتوان با بررسی اوضاع و احوال جهان، منطقه و ایران، پیش‌بینی‌ای از مذاکرات وین در هشتم آذر ۱۴۰۰ داشته باشیم.
بهتر است از امریکا شروع کنیم که اصلی‌ترین تضاد در درون امریکا، تضاد بین دو حزب دموکرات و جمهوریخواه است که نه‌تنها به یک قطب‌بندی سیاسی، اجتماعی و ایدئولوژیک تبدیل شده، بلکه در ژانویه ۲۰۲۱ با تهاجم طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره به‌منظور برهم زدن رأی‌گیری در سنا و مخدوش کردن انتخابات به یک حرکت آنتاگونیستی یعنی سازش‌ناپذیر تبدیل شد و چند کشته بر جای گذاشت.
به نظر می‌رسد برای بررسی معادلات باید به این تناقض توجه عمیق داشت. بایدن در خروج نیروهای نظامی از افغانستان محبوبیت زیادی پیدا کرد، خروجی که زمینه آن را ترامپ در ۲۰۱۸ و در مذاکرات دوحه با طالبان ایجاد کرده بود، اما در جریان خروج نیروها از افغانستان، فرودگاه کابل به یک پادگان نظامی تبدیل شد و بمبی توسط داعش منفجر شد که تعداد زیادی کشته و مجروح به جای گذاشت که سیزده نظامی امریکایی هم کشته شدند. جمهوریخواهان به رهبری ترامپ آن را یک فاجعه خواندند و محبوبیت بایدن در امریکا و اروپا رو به کاهش گذاشت. پیش از این مطرح شده بود به نظر می‌رسد با توجه به اینکه داعشی‌ها را ترامپ به‌طور سیستماتیک به افغانستان منتقل کرد، بنابراین جناح اسرائیلی ترامپ در تشکیل داعش نفوذ داشته و کارگذاری بمب توسط نفوذی‌های این جریان بوده است تا محبوبیت قطب مخالف خود را بکاهد. در درون امریکا و در قطب ترامپ طرفداران او و همچنین اوانجلیست‌ها مخالف تزریق واکسن بوده و به همین دلیل آمار تلفات ناشی از کرونا دوباره رو به فزونی گذاشت که در کاهش محبوبیت بایدن اثرگذار بود. کارشکنی‌های قطب مخالف باعث شد که لوایح بایدن در راستای بهبود زیرساخت‌ها و مسائل اجتماعی، توسط کنگره تصویب نشود، چراکه دو نفر از سناتورهای میانه‌رو دموکرات موافق تصویب آن نبودند و مبلغ آن را کاستند؛ بنابراین سنا به‌طور مطلق در دست بایدن نیست، همچنین در انتخابات اخیر فرمانداری‌ها، در دو ایالت معروف به طرفداران دموکرات‌ها فرماندار دموکرات ویرجینیا رأی نیاورد و فرماندار دموکرات نیوجرسی با یک درصد بیشتر از رقیب رأی آورد که در هر دو ایالت نشان‌دهنده کاهش فاحش محبوبیت بایدن قلمداد می‌شود. ناظران سیاسی معتقدند در انتخابات میان‌دوره‌ای سال ۲۰۲۲ به‌احتمال قوی رأی جمهوریخواهان فزونی داشته و سنا و مجلس نمایندگان را به دست خواهند گرفت و کار بر بایدن مشکل خواهد شد.
نیکی هیلی، نماینده امریکا در سازمان ملل در دوره ترامپ که احتمالاً کاندیدای ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۲۴ خواهد شد، در کنگره ائتلاف یهودیان جمهوریخواه (RJC) به لابی اسرائیل در امریکا یعنی ای‌پاک اعتراض کرده که چرا ای‌پاک کسانی را به سخنرانی دعوت کرده که به‌شدت طرفدار توافق‌نامه برجام هستند.
به نظر می‌رسد تیم بایدن در آستانه مذاکرات ۸ آذر گرایش‌شان به بازگشت به برجام بیشتر شده باشد، چراکه اولاً به‌زعم آن‌ها موضع ایران بعد از انتخابات عراق ضعیف‌تر شده است و باز با همین فرمان معتقدند که در انتخابات لبنان نیز نفوذ ایران کمتر خواهد شد. همچنین در سوریه دست اسرائیل را باز گذاشته‌اند که مواضع شبه‌نظامی‌های ایران و حزب‌الله را سرکوب کند. این طرز فکر معتقد است که اهرم ایران در قفقاز به‌شدت کاسته شده و همچنین به ابتکار امریکا، طالبان با دیدگاه‌های ایدئولوژیک تغییرنایافته‌شان، در ۹۰۰ کیلومتر هم‌مرز ایران شده‌اند. از طرفی چین و روسیه و همچنین اروپا به خاطر منافع اقتصادی‌شان و انعقاد قراردادهایی با ایران طرفدار احیای برجام هستند، در گذشته تیم مذاکراتی بایدن اصرار داشت که به جای برجام، قراردادی طولانی‌تر و محکم‌تر با ایران منعقد شود که سلاح‌های موشکی دوربرد و نفوذ ایران در منطقه را نیز دربر بگیرد، ولی به نظر می‌رسد با توجه به کاهش محبوبیت بایدن و اینکه زمانی طول می‌کشد تا پروژه‌های زیرساختی و اجتماعی بایدن اجرا و جواب مثبت بدهد، نیاز دارد پیش از انتخابات سال ۲۰۲۲ به یک پیروزی دست یابد و می‌تواند این پیروزی احیای توافق برجام باشد که بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها، ایران هم متقابلاً تغلیظ اورانیوم را تا استاندارد برجام کاهش خواهد داد و بایدن می‌تواند تبلیغ کند که ما از این طریق از اتمی شدن ایران پیشگیری کردیم. به نظر می‌رسد، روی سلاح موشکی و منطقه هم دیگر اصراری نداشته باشد، چراکه مقام رهبری قبلاً گفته بودند که موشک‌های ما از برد ۲ هزار کیلومتر بیشتر نخواهد شد، درحالی‌که عربستان و اسرائیل موشک‌هایی با برد ۵ هزار کیلومتر دارند و با توضیحی که در بالا داده شد، اهرم‌های ایران در قفقاز، افغانستان و منطقه ضعیف‌تر شده است.
بدین ترتیب به نظر می‌رسد مذاکره‌کنندگان ایرانی با هشیاری کامل و با حفظ منافع ملی ایران در راه تعامل سازنده با دنیا گام بردارند، ولی متأسفانه ترکیب تیم مذاکره طوری است که اصولاً نامی از «واژه برجام» نمی‌برند. در گذشته نیز مخالف برجام بوده‌اند و این نگرانی وجود دارد که از شرایط پیش‌آمده بهره مناسبی حاصل نشود.■
