منبع: فایننشال تایمز
کاترینا منسون– 6 اکتبر ۲۰۱۷
برگردان: صحرایی
به‌گفته مقامات رسمی رئیس‌جمهور [ترامپ] در مورد قرارداد هسته‌ای به دنبال سیاست سخت‌گیرانه‌تری است، بدون آنکه بخواهد برجام را کنار بگذارد.
مقامات ارشد دولت ایالات‌متحده در حال فشار برای اعمال سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر علیه ایران، بدون از بین بردن توافق هسته‌ای تاریخی با این کشور هستند. توافقی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، آن را «شرمساری» نامیده است و تهدید به از بین بردن آن کرده است.
آقای ترامپ باید تا ۱۵ اکتبر اعلام کند که آیا معاهده سال ۲۰۱۵ را مجدداً تأیید خواهد کرد یا نه. معاهده‌ای که در آن ایران موافقت کرده است برنامه هسته‌ای خود را در ازای لغو بخشی از تحریم‌ها محدود کند. این معاهده توسط هفت کشور امضا شد و شورای امنیت سازمان ملل متحد آن را تأیید کرد.
ترامپ پیش از دیدار با سران نظامی ایالات‌متحده در روز پنجشنبه گفت: «ما باید رفتارهای ستیزه‌جویانه مداوم و جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران را متوقف کنیم. آن‌ها به روح توافق پایبند نیستند.»
چندی بعد وی بدون اینکه به‌وضوح اشاره کند که آیا درباره ایران صحبت می‌کند یا نه، به خبرنگاران گفت: «شاید این آرامش قبل از طوفان است.»
یکی از مقامات ارشد دولت به فایننشال‌تایمز گفت که علی‌رغم نارضایتی آقای ترامپ درباره این معاهده، او هنوز امیدوار است که بتواند این توافق را بدون اینکه از آن خارج شود، اصلاح کند و هنوز درباره اینکه در موعد بعدی [۱۵ اکتبر] برای تأیید برجام چه تدبیری قرار است اتخاذ شود، تصمیمی گرفته نشده است.
مقامات دولتی تأکید کردند که عدم صدور تأییدیه برای کنگره به‌خودی‌خود ایالات‌متحده را در موضع نقض معاهده قرار نمی‌دهد، و درواقع دولت در حال مذاکره با کنگره در مورد چگونگی رویه‌های متعاقب است.
بسیاری انتظار دارند ترامپ در موعد مقرر از تأیید معاهده سر باز زند. اما مقامات دولت به‌سختی تلاش می‌کنند تا راهی برای اعمال سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر امریکا در قبال ایران، به‌عنوان بخشی از برنامه نه ماهه بازنگری استراتژی ایران، پیدا کنند، بدون اینکه این معاهده را به خطر بیندازند. اما اگر ترامپ از ارسال تأییدیه سر باز زند، کنگره شصت روز برای اعمال مجدد تحریم‌ها فرصت خواهد داشت. اقدامی که احتمالاً این معاهده را ویران خواهد کرد و شاهد این خواهیم بود که ایران برنامه هسته‌ای خود را بدون هیچ‌گونه محدودیتی ادامه خواهد داد.
مقامات غربی می‌گویند آقای ترامپ از قوانینی که هر نود روز از او می‌خواهد توافقنامه‌ای را تأیید کند که آن را «بدترین توافق ممکن» تعبیر کرده، خسته شده است. رویه‌ای که مطابق با قانون سال ۲۰۱۵ به کنگره حق نظارت بر توافق‌نامه را می‌دهد.
به گفته یکی از مقامات غربی: «او به دنبال گزینه‌هایی است که شرمساری‌اش در سیاست داخلی را به دلیل آنکه در نهایت مجبور است توافق را حفظ کند، تقلیل دهد».
طبق گزارش‌ها، مقامات کنگره در ارتباط مستمر با کاخ سفید و سایر اعضای دولت هستند، تا در خصوص خواسته ترامپ از کنگره با یکدیگر رایزنی کنند.
مقامات ارشد و نمایندگان رسمی اروپا به‌طور منظم با قانون‌گذاران ایالات‌متحده در مورد این توافق جلسه برگزار می‌کنند. جلساتی که وزیر دفاع امریکا، جیم ماتیس، در روز سه‌شنبه خطاب به کنگره اعلام کرد در جهت منافع امنیت ملی ایالات‌متحده به قوت خود باقی است.
بر اساس گفته‌های افراد مطلع از جلسات، یکی از افرادی که با قانون‌گذاران دیدار داشته، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه ایالات‌متحده است. کسی که از لحاظ سیاسی مرتباً با رئیس‌جمهور اختلاف‌نظر دارد و البته روز چهارشنبه برخی گزارش‌ها مبنی بر استعفای خود را رد کرده است.
هفته گذشته آقای تیلرسون با کوین مک‌کارتی، رهبر اکثریت مجلس، دیدار کرد. آقای مک‌کارتی که موضع سخت‌گیرانه‌تری نسبت به ایران دارد، یکی از تنها دو رهبر جمهوری‌خواه است که در صورت عدم‌تأیید توافق توسط ترامپ می‌تواند قوانینی را برای اعمال مجدد تحریم‌های ایران در کنگره با رویه‌ای فوری، ارائه کند.
آقای تیلرسون می‌گوید ایران از نظر فنی تابع توافق است. اما او علاوه بر این می‌گوید «مشکلات قابل‌توجهی» با آن دارد، ازجمله اینکه شروط به‌اصطلاح غروب آفتاب (sunset provisions) را که طبق آن محدودیت تولید اورانیوم غنی‌شده ایران پس از سال ۲۰۲۵ مرتفع می‌شود ایرادی جدی می‌داند.
با این حال، آقای تیلرسون به‌جای پاره کردن معاهده، خواهان اجرای بهتر آن است. او همین‌طور، با اشاره به برنامه موشکی بالستیک ایران، حملات سایبری و همین‌طور نقش این کشور در سوریه، یمن و عراق، می‌خواهد ایالات‌متحده «روش‌های جایگزین» برای فشار بر ایران جهت تغییر رفتار خود در منطقه اتخاذ کند.
آقای تیلرسون روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت: «ما پیشنهادی برای رئیس‌جمهور خواهیم داشت – قصد داریم چند گزینه به او پیشنهاد دهیم». «ما نمی‌توانیم اجازه دهیم روابط با ایران تنها با توافق هسته‌ای تعریف شود.»
دولت هنوز بر سر این گزینه‌ها بحث می‌کند. این بحث‌ها ممکن است بر سر لغو یا گسترش الزامات کنگره برای تأیید مجدد این معامله باشد. همچنین ممکن است مجازات‌های قانونی قوی‌تری علیه ایران، در موارد خارج از معاهده، را دنبال کند. در هر مورد، به شصت رأی سنا نیاز است، و این یعنی دولت باید حداقل هشت نماینده دموکرات را متقاعد کند.
یک نماینده ارشد دموکرات در سنا می‌گوید: «دموکرات‌ها بر این باورند که رئیس‌جمهور باید توافق را تأیید کند، ختم کلام.» و ما در مذاکرات بازدارنده، آن هم بدون هیچ متنی، بر اساس این فرض که رئیس‌جمهور نمی‌خواهد توافق را تأیید کند، شرکت نمی‌کنیم. مؤثرترین زمان توجه به فعالیت‌های شرورانه ایران اکنون است، یعنی پیش از تصمیم‌گیری وحشتناکی که انتظار آن از ترامپ می‌رود و نه پس از آن، که او با این کار اعتبار امریکا در حفظ تعهداتی که با متحدان و شرکای خود دارد را از بین می‌برد.
افرادی که در جریان این بحث‌ها قرار دارند می‌گویند دولت، کنگره را تشویق می‌کند تا راهی برای «اصلاح» این معامله مشخص کند. تا زمانی که هیچ تلاشی برای وضع مجدد تحریم‌ها با استفاده از رویه‌های سریع وجود نداشته باشد، دولت می‌تواند از فرصت شصت‌روزه کنگره استفاده کند تا متحدان اروپایی را مجبور به مذاکره مجدد بر سر معاهده فعلی یا پیگیری بندهای جدیدی کند که نگرانی‌های ایالات‌متحده را مدنظر قرار دهند. این امر ممکن است شرایط جدیدی را ایجاد کند که توقعِ، به‌اصطلاح، بازگشت سریع تحریم‌ها (Snapback) در آن کمتر است.
مذاکره برای این معاهده، به‌عنوان بالاترین دستاورد سیاست خارجی دولت اوباما، سال‌ها زمان برده است و هیچ‌گاه نیاز به تصویب رسمی توسط کنگره نداشته است. کنگره‌ای که به‌طور سنتی در سراسر نظام دوحزبی آن، ایران را خوار می‌شمارد.
دیپلمات‌های فرانسه، آلمان و انگلیس، سه عضو اروپایی امضاکننده معاهده و همچنین اتحادیه اروپا، در پی آن هستند که اطمینان یابند کنگره معاهده را زیر پا نمی‌گذارد. به گفته یک دیپلمات اروپایی دست‌کم یک نماینده از سه کشور اروپایی «هر دو روز یک بار» تلاش می‌کند تا علیه قانون‌گذاری جدید با کنگره لابی کند.
یک دیپلمات دیگر اروپایی می‌گوید: «ما احساس می‌کنیم تصمیم گرفته شده است که معاهده تأیید نشود». «ما نمی‌دانیم چه اتفاقی دارد می‌افتد یا اینکه کنگره چه برخوردی با آن خواهد داشت».
این موضوع باعث می‌شود کسانی مانند سناتور تام کاتن، که در کنگره به‌صورت مستقل دارای عقاید جنگ‌طلبانه علیه ایران هستند، به‌طور خاص مورد توجه قرار گیرند. کاتن شخصی است که می‌تواند یک‌تنه برای وضع قوانین جدید تلاش کند. اما در روز سه‌شنبه، در اظهاراتی که به عقیده برخی افراد بانفوذ با هماهنگی دولت تنظیم شده بود، گفت که با وجود آنکه از آقای ترامپ می‌خواهد تأییدیه را صادر نکند، با وضع دوباره تحریم‌ها، به‌عنوان اولین گام نیز مخالفتی نخواهد داشت.
مارک دوبوویتز عضور بنیاد دفاع از دموکراسی (Foundation for Defense of Democracies) و مشاور دولت در امور سیاست ایران گفته است که «هیچ‌کس در سنای امریکا درستی سخن کاتن را در قبال ایران درنمی‌یابد». وی همچنین اظهار می‌کند که «اگر کاتن بخواهد به دولت زمان دهد تا بر روی دیپلماسی ایران با اروپایی‌ها کار کنند و دوباره تحریم‌ها را به وضع قبل بازنگرداند، تصور اینکه فرد دیگری در سنا بتواند به‌خوبی او بر اعمال دوباره تحریم‌ها پافشاری کند، مشکل است.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در روز چهارشنبه گفت مسکو به حمایت از توافق هسته‌ای با ایران ادامه خواهد داد.
پوتین در کنفرانس انرژی در مسکو بیان داشت «ما به دنبال حمایت از توافق هستیم». وی همچنین افزود ایران مطابق با بازرسی‌هایی که تحت نظارت سازمان ملل انجام می‌شود کاملاً پیرو توافق است. وی گفت «ایران همسایه و شریک قدیمی ماست و ما آن را ارج می‌نهیم و به منافع ملی ایران احترام می‌گذاریم.»
