نگاهی به اوضاع نابسامان بنگاه‌های معاملات ملکی
طیبه سلمانی
زمانی که قیمت مسکن روزبه‌روز افزایش می‌یابد، رونق بازار دلال‌هاست. حسب قانون کمیسیون یک بنگاه بابت فروش یک خانه یک درصد مبلغ معامله است که نیمی از آن را خریدار پرداخت می‌کند و نیمی دیگر را فروشنده، با این وجود واسطه‌های مسکن هزار ترفند به کار می‌برند که بیش از آنچه قانون مقرر کرده نصیبشان شود. سود اضافه‌ای که به قیمت پایمال کردن حق یکی از طرفین یا هر دو حاصل می‌شود. گاهی سوءاستفاده‌ها به مسائل مالی محدود نمی‌شود و پای مسائل اخلاقی هم به میان می‌آید. این متن نقدی است به رفتار برخی از بنگاه‌داران املاک و در پی یافتن راهی است تا جلو این سوءاستفاده‌ها را بگیرد. آشکار است که افراد شریف زیادی در این صنف مشغول به کارند. این یادداشت درباره آن اشخاص نیست.
چند کلک ساده تکراری
فروشنده قیمت آپارتمان را ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان تعیین کرده است. بنگاه املاک به مشتری مبلغ را یک میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومان اعلام می‌کند و تأکید می‌کند که هنگام بازدید از آپارتمان درباره قیمت آن با صاحبخانه صحبت نکند. وقتی اشتیاق مشتری را برای خرید می‌بیند به او اعلام می‌کند که می‌تواند از صاحب ملک ۵۰ میلیون تومان تخفیف بگیرد، اما شرطش این است که ۲۵ تومان نصیب خودش شود. این مبلغ به‌جز ۱۶ میلیون تومان کمیسیون قانونی بنگاه است.
بنگاه معاملات مسکن با خریدار قرار می‌گذارد تا درصورتی‌که ملکی زیر قیمت برای او پیدا کرد، چند برابر مبلغ قانونی کمیسیون بگیرد. پس از آن شروع می‌کند به صحبت با فروشنده و معایب ملک او را ردیف می‌کند. فروشنده بنگاه املاک را مشاور خود می‌داند، اما این مشاور محترم قرار است ملک او را با قیمتی ناچیز از چنگش دربیاورد.
مشاور املاک آپارتمان شصت متری را شصت‌وپنج متری اعلام می‌کند، بعد که پای قرارداد نشستند و خریدار سند را دید، سعی می‌کند با تخفیفی جزئی او را به انجام معامله راضی کند. مشاور املاک رفیق کسی است که پول بیشتری به او برساند و در این راه حاضر است هر حقی را ناحق کند. در این میان کسی ضرر می‌کند که اهل بورس‌بازی نیست و با پولی ناچیز به دنبال فراهم کردن سرپناهی برای خانواده‌اش است.
مصائب زنانِ در جست‌وجوی خانه
زن به دنبال سرپناهی از این بنگاه به آن بنگاه می‌رود. مشاور اولی خانه‌ای را نزدیک بنگاه نشان می‌دهد و می‌گوید نزدیک خودمان باشی بهتر است که حواسمان بهت باشد. دومی با پرسش‌های بی‌ربط سعی می‌کند درباره زندگی خصوصی زن اطلاعات کسب کند. سومی شماره تلفن را می‌گیرد که اگر آپارتمانی پیدا شد خبر بدهد، اما نیمه‌شب پیامک می‌دهد و درباره اخبار روز و وضعیت هواشناسی حرف می‌زند، بلکه جوری سر صحبت باز شود.
هرگونه رفتار با ماهیت جنسی که بدون تمایل طرف مقابل انجام گیرد آزار جنسی محسوب می‌شود؛ چه این رفتار یک نگاه آزاردهنده باشد، چه بیان کلمات با ماهیت جنسی یا لمس بدون اجازه افراد. آزارهای غیرکلامی شامل نگاه‌های خیره به اعضای بدن و نشان دادن تصاویر نامناسب است. آزارهای کلامی شوخی‌های جنسی، تعریف داستان و لطیفه با مضامین جنسی، پرسش از زندگی افراد و اظهارنظر درباره لباس افراد و دعوت به رابطه‌ای خارج از حیطه تعریف‌شده عرفی است. آزارهای فیزیکی شامل لمس کردن و نوازش و نزدیک شدن بیش از حد به طرف مقابل است. آزار جنسی طیف گسترده‌تری از آنچه ذکر شد را شامل می‌شود. نکته اصلی در اینکه رفتاری آزار جنسی محسوب شود، رضایت نداشتن طرف مقابل است.
در بیمارستان‌ها پوستری بر دیوار نصب شده است که حقوق متقابل بیمار و پزشک را توضیح می‌دهد. بخش زیادی از آنچه نوشته شده، به‌صورت پیش‌فرض پذیرفته شده است. پرسش این است که چرا این منشور برای مشاغل دیگری که از قضا فضایی پر از سوءتفاهم و آزار دارند نوشته و نصب نمی‌شود؟ یک مشاور املاک باید بداند در ساعات مشخصی از روز حق دارد به مشتری زنگ بزند و با ادبیات بدون کنایه تنها درباره موضوع مورد معامله حرف بزند. حق ندارد به مشتری پیامک بدهد، حق ندارد در اماکن ناامن برای بازدید خانه قرار بگذارد و چندین و چند قاعده مشخص که نخست باید هنگام دادن مجوز کار آموزش داده شود و سپس برای آگاهی مراجع در محل مناسبی در مغازه نصب شود. همچنین نحوه گزارش تخلفات در همان تابلو نوشته شود.
شفافیت؛ راهی برای حذف فرصت‌طلبان
با شروع روند افزایشی قیمت مسکن مسئولان اعلام قیمت در سایت‌های خریدوفروش مسکن را ممنوع کردند. این اقدام در جای خود جلوی تحرکات واسطه‌ها را برای ایجاد جو روانی و افزایش بیش از پیش قیمت مسکن را گرفت. سایت‌هایی که قرار بوده به محلی برای حذف واسطه‌ها تبدیل شود، به جولانگاه دلال‌ها تبدیل شده است. بخش اعظم آگهی‌دهندگان در این سایت‌ها بنگاه‌های معاملات ملکی هستند. قطعاً اگر بستری برای تعامل بی‌واسطه خریدار و فروشنده در این سایت‌ها برقرار شود، می‌توان امیدوار بود که بخش زیادی از مشکلات ذکرشده حل شود و مسکن با قیمت واقعی عرضه شود. گرچه حذف سودجویان از این بازار کار راحتی نیست، اما به نظر می‌رسد با وضع برخی قوانین می‌توان جلوی سوءاستفاده واسطه‌ها را گرفت.■
