ادبیات

جلوه‌هایی از انسان‌دوستی حافظ

احمد کتابی آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است با دوستان مروت با دشمنان مدارا (دیوان حافظ،۱ غزل ۵) بی‌گمان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی از زمره ارجمندترین و محبوب‌ترین سخن‌سرایان ایران‌زمین به شمار می‌رود تا آنجا که «هانری ماسه»۲ مستشرق و ایران‌شناس شهیر فرانسوی، وی را یکی از چهار ستون اصلی کاخ رفیع ادبیات فارسی تلقی کرده است.۳ در تأیید این مدعا کافی…
بیشتر

یادی از صمد بهرنگی

امین یاری صمد بهرنگی معلمی بود مجرب و ارجمند و دردمند و اهل نظر. همیشه رفتن و پویش را تجربه می‌کرد. نفوذِ کلام عجیبی داشت. مؤلف و قصه‌نویس موفقی بود. تعلیم و تربیت را برحسب جغرافیای فکری و فرهنگی، اساسی و بسیار مهم می‌دانست. مثلاً کتابی را که بر بنیاد بینش و فرهنگِ اعیان‌نشین‌های تهران نگارش می‌یافت برای دانش‌آموزان روستاهای فقیر آذربایجان، مناسب و مفید…
بیشتر

زبان قدرت یا قدرت زبان

عسگر موسوی احمدبیگلو دست به دیوار غار می‌کشید و راز اشک را نمی‌دانست و دوستت دارم در گلویش می‌مرد، مردی که پیش از پیدایش زبان دلباخته زنی از کوهستان مجاور می‌شد (احمد ندایی)   بیشتر معضلات امروزی بشر از تهیگاه مرحله پیشازبانی و دوران بی‌الفبایی است، یعنی پس از شکل‌گیری زبان‌ها و رشد آن به‌وسیله خط که به بهزیستی زندگی بشری انجامید و با انتقال…
بیشتر

شرح پریشانی روزگار در پیوند با خیابان

جستاری در باب میدان توحید تهران احمد هاشمی همه عجله دارند؛ اضطراب در صورت‌ها و طرز راه رفتن‌ها آشکار است. آفتاب که به سر می‌خورد و دود و صدا به هم می‌آمیزد، نزدیک است با کمترین اصطکاکی دعوایی سر بگیرد. ما آدم‌های خوشحالی نیستیم. با هر کس که دو کلام هم‌کلام می‌شوی تلی از غصه و درد لاعلاج آوار می‌شود روی سرت، از بدهی و…
بیشتر

بیا تا جهان را به بد نَسپَریم!

گزیده‌ای از آموزه‌های انسانی و اخلاقی حکیم طوس   احمد کتابی بخش نخست فردوسی را «بزرگ‌ترین حماسه‌سرای ایران‌زمین» خوانده‌اند. این عنوان بحق، شایسته حکیم طوس است: سراسر شاهنامه آکنده از شرح و توصیف دلاوری‌ها، پایمردی‌ها و جان‌فشانی‌های مردم ایران به‌طور اعم و گُردان و پهلوانان آن به‌طور اخص است؛‌ اما شگفتا! که این «کتاب رزم و حماسه»،‌ در عین حال کتاب «دینداری و نیکوکاری»، «کتاب جوانمردی…
بیشتر

گزارشی از یک دیدار

  سال‌ها پیش، دو شخصیت ملی، یکی شاعر و دیگری مبارز سیاسی بدون اینکه همدیگر را بشناسند  از کنار لحظه‌ای دردآگین گذشته‌اند و حالا چهره به چهره یکدیگر از اندوه آنِ فقدان می‌گویند. استاد شفیعی کدکنی نقل می‌کند در دکه روزنامه‌فروشی مقابل کافه نادری  خبر را در تیتر کوچک روزنامه‌ای دید:   «دکتر محمد مصدق درگذشت». چشمان شاعر جوان به صفحه روزنامه خیره می‌ماند: «خوب پیرمرد،…
بیشتر

فلش‌فیکشن‌ها دریچه‌ای ظاهراً محدود؛ رو به انسان معاصر و جهان شگفت‌انگیزش

علیرضا روزبهانی فلش‌فیکشن‌ها۱ یا داستان‌های لحظه‌ای، داستان‌های بسیار کوتاهی هستند که از یکی دو دهه پیش به‌عنوان شکلی از ادبیات معاصر پذیرفته شده‌اند و بیشتر مدیون شفافیت تصاویر و معانی انسانی‌شان هستند تا پیچیدگی‌های زبانی و روایی. این‌گونه داستان‌ها با وجود کوتاه بودن، گاهی ساعت‌ها ذهن مخاطب را درگیر می‌کنند که می‌توان مهم‌ترین ویژگی‌شان را این‌گونه برشمرد: کوتاهی داستان‌های لحظه‌ای که تأثیرشان را بیشتر مدیون…
بیشتر

مولانا و «تقوا از حلال»!

امین یاری    تذکار: روزه از منظر ادیان و مذاهب مختلف قابلیت طرح و بررسی دارد که می‌توان به منابع مختلف در راستای تحقیق و بررسیِ همین امر مراجعه کرد. این نوشتار، نظر مولانا جلال‌الدین محمد بلخی را در باب روزه به معنی اخص و گرسنگی به مفهوم اعم را بررسی می‌کند. هرچند با استماعِ اخبارِ اختلاس‌های میلیاردی از رسانه‌های گروهی و مشاهده فاصله‌های چند…
بیشتر

داستان و سیاست و روزگار حرمان

احوال ناخوش رمان ایرانی در گفت‌وگو با محمد حسینی احمد هاشمی: رمان کالبدشکافی فرهنگی جامعه است؛ دریچه‌ای است برای گفت‌وگو و فرصتی است برای درک یکدیگر. با این حال احوال ناخوش این روزها به ادبیات هم سرایت کرده است و شاید سخت‌گیرانه نباشد که بگوییم دیگر کسی رمان نمی‌خواند. روزگاری بود که شمارگان کتاب در این کشور از ۵ هزار شروع می‌شد و حالا در…
بیشتر

عدالتِ گمشده طبقه فرودست

نگاهی به رمان قصه یک مشت تمشک؛ نوشته اینیاتسیو سیلونه علی بیاتی یادآوری گِردی زمین، در بادی امر چنان امر مهمی به نظر نمی‌آید، از کودک تا بزرگسال این موضوع را می‌دانند؛ اما گنجاندن آن در یک رمان و به کار بردن آن در یک گفت‌وگوی تأثیرگذار، هنر نویسنده و بهره‌برداری وی از آن نکته علمی به‌ظاهر متفرقه را از درون اعتقادات مردم نشان می‌دهد.…
بیشتر

غریبه‌ای که تمام شهر می‌شناسندش

نگاهی به دو کتاب چرا تاریکی را خدای خود نکنم و کابل ۱۴۰۰ احمد هاشمی محمدکاظم کاظمی شعر مشهوری دارد با این مطلع: «غروب در نفس گرم جاده خواهم رفت/ پیاده آمده بودم پیاده خواهم رفت». هر بیت این شعر تصویری زنده است از زندگی مهاجران افغانستانی در ایران. «طلسم غربتم امشب شکسته خواهد شد/ و سفره‌ای که تهی بود بسته خواهد شد». بسیاری از…
بیشتر

سعدی؛ آموزگار حکمت و معرفت

احمد کتابی #بخش_پایانی     ۱۰- عیب‌پوشی و پرهیز از غیبت به عذر و توبه توان رَستَن۱ از عذاب خدای ولیک می نتوان از زبانِ مردم رست (گلستان، به تصحیح شادروان غلامحسین یوسفی، باب دوم، ص ۹۶) عیب‌جویی از دیگران و بازگویی نقاط‌ضعف واقعی یا ساختگی آنان، از مظاهر آشکار بدخواهی و بدبینی و از نشانه‌های بارز عدم مدارا و دوری از تساهل است. درواقع، کسی…
بیشتر