اندیشه

چهار اصل جلیل معنوی در نهج‌البلاغه

ناصر مهدوی بسیار خوشحالم در این راه معنوی رمضان، در حضور دوستان گران‌مایه‌ای هستم که آن‌ها را به ایمان‌ورزی و زندگی اخلاقی می‌شناسم. افرادی که همواره دغدغه حقیقت و تنظیم زندگی بر اساس عدالت مشخصه اصلی آن‌ها بوده است. موضوعی که بر عهده این‌جانب نهاده شده تا به‌صورت اجمال درباره آن سخن بگویم عنوان «علی (ع) و دغدغه‌های فراموش‌شده» است. انتخاب این موضوع از آن…
بیشتر

شریعتی به‌مثابه کارآفرین سیاسی

احمد علوی مقدمه مخالفان و موافقان علی شریعتی از هر طیفی و با هر نقدی به او، انکار نمی‌کنند که گفتمانی که شریعتی نمایندگی می‌کرد در بسیج مردمی و حوادثی که به سقوط سلسله پهلوی در سال ۵۷ انجامید نقش مهمی بازی کرد. هرچند برخی پیامد پیدایش گفتمانی که شریعتی نمایندگی می‌کرد را گریز از دین می‌دانند، اما برخی دیگر آن را ستیز با تجدد…
بیشتر

اکنون، ما و شریعتی: پاسخ اندیشمندان به پرسش از مسئله دوران و ظرفیت‌های میراث فکری شریعتی

از چند ماه پیش از برگزاری سمپوزیوم «اکنون، ما و شریعتی» که قرار بود در میانه تیرماه سال جاری برگزار شود و با لغو موقت به آذرماه امسال موکول شده، کمیته برگزاری سمپوزیوم برای فراهم‌آوردن زمینه فکری و ذهنی لازم اقدام به طرح دو پرسش کلیدی با شماری از اندیشمندان و شریعتی‌پژوهان کرد و از آن‌ها خواست تا پاسخ خود به این دو پرسش را…
بیشتر

کلید گشایش نهج‌البلاغه

        مرجعی جامع و موثق در حوزه نهج‌البلاغه‌پژوهی کلید گشایش نهج‌البلاغه،‌ تفسیر مفردات نهج‌البلاغه و شواهدی از آن؛ دکتر سیدمحمدباقر کتابی،       در گوشه و کنار ایران‌زمین، به‌ویژه در محیط‌های نسبتاً آرام و کم‌هیاهوی شهرستان بم، گاه‌و‌بی‌گاه، به محققان سخت‌کوش و بی‌ادعایی برمی‌خوریم که فارغ از هرگونه وسوسه شهرت‌طلبی و خودنمایی، سالیانی دراز از عمر پربرکت خود را بی‌سروصدا، وقف پژوهش‌های…
بیشتر

زمامداری تقیّه‌گستر یا حکومت‌مندی لیبرال؟

  نیکو سرخوش مقالۀ پیش رو می‌کوشد با تبیین دو شیوۀ حکومت‌کردن یعنی زمامداری تقیّه‌گستر و حکومت‌مندی لیبرال، تفاوت‌ها و کارکردهای هریک را به بحث بگذارد. از یک‌سو با زمامدارانی تقیه‌گستر مواجهیم که با انواع فشارها و تحدید برخی از آزادی‌ها، افراد را به پنهان‌کاری و زیرزمینی‌کردن عقاید و باورهایشان سوق می‌دهد که حکومت‌کردن را به امری پرهزینه بدل می‌‌کند و از سوی دیگر حکومت‌مندی…
بیشتر

نگاهی به ارتداد و حکم مرتد از منظر زنده‌یاد آیت‌الله‌العظمی منتظری

  امین یاری ـ بخش دوم   در شماره ۱۰۲ نشریه چشم‌انداز ایران، بخش اول مقاله‌ای با عنوان فوق آمده بود. با عرض پوزش از خوانندگان عزیز منابع آن از قلم افتاده بود که در بخش دوم جبران می‌شود. باید توجه کرد پروژه اصلاح دینی به‌ویژه پس از قیام ملی ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، از وقتی شدت گرفت که آموزه‌های قرآن و نهج‌البلاغه به‌تدریج جایگزین فقه…
بیشتر
no_image_available

کالایی‌شدن حقیقت؛ راه دشوار برگشت به حقیقت

  علی بیاتی   اگر بگوییم حقیقت مرده است، آیا کلامی به‌گزاف گفته‌ایم؟ اگر از دوران پساحقیقت سخن بگوییم چطور؟ دوران پساحقیقت طنین تبلیغاتیِ جذابی دارد، اما این تنها ایراد آن نیست؛ زیرا پساحقیقت طنین دیگری نیز به همراه دارد، گذشتن از حقیقت و مرگ آن. مرگ حقیقت را باید به شکلی عمیق و ژرفناک تحلیل کرد، زیرا حقیقت کالایی است که هرکسی مدعی داشتن…
بیشتر

سفری به باغ ابسرواتور؛ نقد متافیزیک در آموزش‌های رایج با الهام از اندیشه شریعتی

  مهدی غنی   کویر برای گشت‌وگذار نیست، نمی‌توانی ببینی و بگذری. کویر جای ایستادن و خیره‌شدن به انتهای آسمان و تأمل در برهوت خاک است. در آنجا فقط می‌توانی شاهد تلاقی آسمان و زمین باشی. این هم برای همه‌کس دیدنی نیست. کتاب کویر شریعتی هم گویی به همان کویر می‌ماند. کتابی که نسبت به سایر نوشته‌ها و گفتارهای شریعتی کمتر خوانده شده است. نمی‌شود…
بیشتر

شهروندان مذهبی و غیرمذهبی

  در نظریه هنجاری و اخلاق شهروندی هابرماس   کمال پولادی سخنرانی هابرماس در سمینار جایزه هولبرگ، ۲۸ نوامبر ۲۰۰۵ (هفتم آذر ۱۳۸۴) به جایگاه مذهب و شهروندان مذهبی در یک نظام دموکراسی لیبرال با قانون اساسی سکولار اختصاص یافته است. پرسش این است که در چنین نظام و جامعه‌ای،‌ شهروندان مذهبی با لحاظ‌کردن چه رویه‌هایی و با اتکا به چه اصول و قواعدی با…
بیشتر

هابرماس در جست‌وجوی آنچه باید باشد و نیست

  نگاهی به آخرین سخنرانی هابرماس   سید محمدباقر تلغری‌زاده مقدمه امروزه یکی از موضوعات مهم و جالب توجه در حوزه فلسفه ‌و جامعه‌شناسی علم، بررسی علل و عوامل برون‌علمی است که زمینه پیدایش و رشد و توسعه علم را فراهم می‌آورند یا برعکس مانع از پدید‌آمدن و رشد آن می‌شوند. این علل و عوامل که در فلسفه علم از آن‌ها به‌عنوان پیش‌فرض‌ها یا مبانی…
بیشتر

تاریخ فرهنگی و دینی در اندیشه علمی تکرار می‌شود

  گفت‌وگو با محمدامین قانعی‌راد   آخرین سخنرانی هابرماس، که به مناسبت دریافت جایزه از مؤسسه جان کلوگه ایراد شده بود، با ترجمه آقای بهادری در شماره ۱۰۱ منتشر شد. درباره این سخنرانی، سؤالاتی برای فرهیختگان ارسال شد که آقایان پدرام، محدثی، شفقی بدان‌ها پاسخ گفتند. در دنباله این پرونده، با آقای دکتر محمدامین قانعی‌راد، جامعه‌شناس و رئیس سابق انجمن جامعه‌شناسی ایران، به مصاحبه پرداختیم…
بیشتر

و بندباز، سقوط می‌کند

  رابطه دین و اخلاق در گذر تاریخ- بخش سوم مریم سیدکریمی در شماره پیشین، بخش اول مقاله «رابطه دین و اخلاق در گذر تاریخ» از نظر گذشت. در بخش اول گفته شد: ۱. عمده مضامین طرح‌شده در ۱۰ عهد بنی‌اسرائیل مربوط به شیوه سلوک در زمین و چگونگی رفتار با انسان‌های دیگر بوده است، اما با فربه‌شدن احکام شریعت، به‌زودی دین یهود صرفاً تبدیل…
بیشتر