مقالات

اصلاح اندیشه دینی؛ اصلاح‌گری اعتقادی‌اندیشانه، بازاندیشی انتقادی‌اندیشانه

محمد باقر تاج‌الدین*  مقدمه جریان اصلاحِ اندیشه دینی کوشش می‌کند بنا بر برخی الزامات و ملاحظات فکری، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دست به اصلاح اندیشه‌ها و تفکرات دینی درون چارچوب‌های دین خاص یا بیرون از آن چارچوب‌ها بزند. روشن است که اصلاحِ اندیشه دینی بیشتر از آنکه الزامات درون‌دینی داشته باشد مبتنی بر الزامات برون‌دینی است. به‌عبارت ‌دیگر، بروز برخی تحولات و تغییرات فرهنگی و…
بیشتر

طرح بنیادی و اندیشه‌های اصلی اسلام

  محمدجواد فلاطوری برگردان: سید محمدباقر تلغری‌زاده واژه «اسلام» در وهله نخست دینی را در ذهن تداعی می‌کند که به‌وسیله محمد (ص) (متولد ۵۷۰، در مکه و در گذشته در ۶۳۲ میلادی در مدینه) از راه قرآن، در میانه سال‌های ۶۱۰ تا ۶۳۲ میلادی، ابلاغ شد. واژه «اسلام» همچنین در عامه مردم به آن مجموعه‌ای فرهنگی اطلاق می‌شود که اگرچه از قرآن نشئت نگرفته است،…
بیشتر

بازخوانی و برداشتی از کتاب «زمان در متن دین»

  جمشید دیوانی   بدیهی است زیست مردم مکه و مدینه، در دوران نزول آیات، درک آیات را برای آن‌ها آسان‌تر از نسل‌های بعد می‌نمود و از طرفی دیگر بسیاری از آیات در پاسخ به پرسش‌ها و حوادث واقعه نازل شده بود و این امر هم کمک زیادی به فهم آیات می‌کرد. اگرچه درنهایت در صورت بروز مشکلی در فهم و درک آیات با سؤال…
بیشتر

زبان‌آوری تفسیرگرایانه در تفسیر قرآن آیت‌الله طالقانی

  سخنرانی دکتر حسن محدثی در بزرگداشت آیت‌الله طالقانی نخست درباره در باب قرآن و سپس برداشتم از تفسیر پرتوی از قرآن آیت‌الله طالقانی را می‌گویم. من البته قرآن‌شناس و قرآن‌پژوه نیستم. اگر اینجا درباره این موضوع صحبت می‌کنم صرفاً به این دلیل است که به‌عنوان یک انسان دیندار به این موضوع علاقه‌مندم و در باب این موضوع مطالعاتی کردم و تأملاتی داشتم و در…
بیشتر

اصلاح‌طلبی و بنیادگرایی مذهبی

  مروری بر سمپوزیوم «اکنون؛ ما و شریعتی» لطف‌الله میثمی اشاره: روزهای یکم و دوم آذر ماه، در سالروز تولد زنده‌یاد دکتر شریعتی، سمپوزیومی با نام «اکنون؛ ما و شریعتی» در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد که طی آن اساتید صاحب‌نظر در باب موضوعاتی چون تحول دوران، نو شریعتی، بنیادگرایی و اسلامیسم و پسااسلامیزم، بازسازی سوسیالیسم و نقد لیبرالیسم وصحبت کردند. در روز دوم دکتر…
بیشتر

استقلال و امنیت رسانه‌ها و نگاه تمرکزگرا

درباره لایحه سازمان نظام رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران فائزه حسنی   حقوقدانان می‌گویند لایحه سازمان نظام رسانه‌ها نسبت به پیش‌نویس آن که در سال ۱۳۹۳ منتشر شد، تغییر اساسی نکرده و روح حاکم بر متن آن کنترل و نظارت تمام‌عیار دولت بر حرفه روزنامه‌ن اری است. حتی موافقان آن نیز ورود دولت را بیش از انتظار ارزیابی کرده‌اند، به‌طوری‌که عملاً از اختیارات اهالی رسانه کاسته…
بیشتر

اخلاق برای همه

  نگاهی به کنگره «اخلاق برای همه؛ علم برای توسعه» از سیزدهم تا شانزدهم آذر ۱۳۹۶ انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری کنگره‌ای با عنوان «اخلاق برای همه؛ علم برای توسعه» طی چهار روز در محل کتابخانه ملی به ریاست دکتر مصطفی معین، وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری، برگزار کرد. این کنگره ابعاد و موضوعات مختلفی را دنبال می‌کرد، اما آنچه به نظر…
بیشتر

خلأهای معرفتی بزرگ و خطاهای راهبردی دهشتناک

فرشاد مؤمنی    پس از ماجرای سپنتا نیکنام، عضو شورای شهر یزد، دکتر فرشاد مؤمنی، استاد دانشگاه و صاحب‌نظر در زمینه اقتصاد را انگیزه‌مند کرد تا از نظر شورای نگهبان مبنی بر قاعده نفی سبیل و نفی سلطه به نکات مهمی برسد که حضور یک هم‌وطن زرتشتی نه‌تنها جای هیچ‌گونه نگرانی ندارد، بلکه اعضای محترم شورای نگهبان اگر نگران قاعده سلطه هستند بایستی نگران سلطه‌ای…
بیشتر

تقابل دو حرکت و راه میانه

  محمد کیانوش راد نقطه پایان تقابل دموکراسی‌خواهی و قانون‌گرایی، با اقتدارگرایی و اندک‌سالاری در ایران چه زمانی خواهد بود؟ نقشه راه تثبیت دموکراسی در جامعه ایران از کدام مسیر خواهد بود؟ نقش، کارکرد و اهداف نیروهای اصلاح‌طلب، در مسیر دموکراسی در ایران کدام است؟ مرحوم بازرگان در کتاب انقلاب ایران در دو حرکت از حرکت اول به‌منزله «حرکتی رو به وحدت» در انقلاب و…
بیشتر

گفت‌وگو برای امکان گفت‌وگو؛فرجام دو روند متضاد

کیوان صمیمی یکم، روند رو به گسترش سایه انداختن گفتمان مطالبه‌محور بر صندوق رأی و تبدیل تدریجی انتخابات به همه‌پرسی. رفراندوم برای گفتمان آری یا نه پیرامون التزام به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ حساب اعتقاد به قانون اساسی جداست و بحثی جداگانه می‌طلبد. این روند در انتخابات ۹۲ و ۹۴ و ۹۶ خود را نشان داد و حکایت از این دارد که بسیاری از مردم…
بیشتر

دوگرایش با کدام مبانی؟  

مهدی غنی چندی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در اردیبهشت ۹۶، لطف‌الله میثمی مدیرمسئول نشریه چشم‌انداز ایران، مطلبی تحت عنوان «سرانجام دو روند متضاد» نوشت و برای تعدادی از فرهیختگان و صاحب‌نظران ایرانی فرستاد تا با آن برخورد فعال بکنند. این مطلب در شماره ۱۰۶ نشریه نیز منتشر شد. او از هم‌وطنان تقاضا کرده بود تا از برخورد فعال محروم نشود. آقای مهندس محمد توسلی و…
بیشتر

سوسیالیسم، دموکراسی و حقوق بشر در سیمای محمدی گرگانی

  در حاشیه نکوداشت دکتر محمد محمدی گرگانی لطف‌الله میثمی کارگروه حقوق خانه اندیشمندان علوم انسانی در تاریخ یکشنبه ۱۲ آذر ۱۳۹۶ در ساعت ۱۸ مجلس نکوداشتی برای دکتر محمد محمدی گرگانی برگزار کرد. من نیز در آن شرکت کردم و موجب شد به نقاط عطف تحول محمد محمدی در بستر زمان بیندیشم. آنچه تقدیم می‌شود حاصل این اندیشیدن است. در زمستان ۱۳۵۰، در اتاق…
بیشتر