مقالات

از سقوط خان تا غائله آذربایجان

  نگاهی به کتاب سیاست‌ورزی در ایران مدرن؛ اقتصاد سیاسی ایران، ۱۳۲۵-۱۳۲۲۰ نوشته محمود عبدالله‌زاده انتشارات فرهنگ جاوید   مهدی فخرزاده   آخرین سال‌های سلطنت قاجار، با وجود آنکه ایران در جنگ اعلام بی‌طرفی کرده بود، اما دولت‌های متخاصم این اعلان را نادیده گرفتند و از شمال و غرب و جنوب بر ایران تاختند. شرح کشتارهای فراوان و در پی آن قحطی‌ای که تلفات بسیاری…
بیشتر

سرشت جنبش دانشجویی در دو دهه ۸۰ و ۹۰؛ بازگشت به مردم و جامعه مدنی

روایت دانشجویان محمدامین زندی   مقدمه ابتدای دهه ۸۰ است. دعواهای دفتر تحکیم کل فضای جنبش دانشجویی را متأثر کرده است. فضای کشور و دانشگاه در ابتدای دوره دوم ریاست‌جمهوری خاتمی متفاوت شده و بحث‌های حول کوی دانشگاه و اتفاقات بعد از آن، بخشی از دفتر تحکیم وحدت را به مرزبندی با دولت و خاتمی میل داده است و ناامیدی از اصلاح در فضای جامعه…
بیشتر

دانشجو و نفی تاریخی خودکامگی

روایت دانشجویان حجت‌الله شریفی   بارها در خصوص ماهیت و هویت جنبش دانشجویی و رسالت و کارکرد آن گفته و نوشته شده است. برخی از اساس لزوم وجود جنبش دانشجویی را انکار کرده‌اند و آن را تنها محصول یا حاصل توسعه‌نیافتگی جوامع و یا غیردموکراتیک بودن ساختار حاکمیت دانسته‌اند و با رشد دموکراسی و توسعه، در جوامع تداوم جنبش دانشجویی را بلاموضوع دانسته‌اند و برخی…
بیشتر

جنبش صنفی فرهنگیان، نگاهی از درون

روایت معلمان مهدی بهلولی   جنبش صنفی فرهنگیان  چیزی فراتر از جامعه مدنی آن‌هاست. جامعه مدنی، از گروه‌ها و تشکل‌های صنفی و مدنی آموزگاران ساخته شده است که در سراسر کشور فعال  هستند و در پی آن‌اند که جنبش فرهنگیان را رهبری، یا دست‌کم نقشی بنیادی در پویایی هر چه بیشتر آن بازی کنند. اما منظور از جنبش، درواقع همه کنش‌های اعتراضی فرهنگیان است که…
بیشتر

معلمان، سیاست و مطالبات خرد صنفی

روایت معلمان محمدرضا نیک‌نژاد   درباره جنبش‌ها و نهادهای مدنی و میزان تأثیرگذاری آن‌ها بر دگرگونی‌های سیاسی-اجتماعی کشورها دو نگاه کلی وجود دارد. نگاه نخست، پرطرفدار و تا اندازه‌ای جذاب، رویکردی است که همه جنبش‌ها و کنش‌های مدنی را زیرمجموعه جنبش‌ها و نهادهای سیاسی تعریف کرده و پیشرفت، اثرگذاری و دستاوردهای آن‌ها را وابسته به پیشرفت، اثرگذاری و دستاوردهای نهادها و جنبش‌های سیاسی می‌داند، اما…
بیشتر

کارگران و امر سیاسی

روایت کارگران   گفت‌وگو با فرشاد اسماعیلی انسیه ابراهیمی: جنبش کارگری ایران مانند سایر نهادهای مدنی، از آغاز شکل‌گیری تا به امروز با فراز و نشیب‌های زیادی روبه‌رو بوده و در مطالبات خود پیشروی و عقب‌نشینی‌های متعددی داشته است. در گفت‌وگو با فرشاد اسماعیلی، فعال کارگری و حقوق کار، کارگران و نسبت فعالیت‌های صنفی و سیاسی‌شان را به بحث گذاشته‌ایم.   سرآغاز شکل‌گیری جنبش‌های کارگری…
بیشتر

رسالت جنبش کارگری ایران

روایت کارگران   کاظم فرج‌الهی   امروزه طبقه کارگر ایران با جمعیتی بیش از ۲۶ میلیون نفر در بخش‌های صنعت، معدن، خدمات، کشاورزی و خدمات اداری و بانکی چونان غولی، اما خفته و بیمار است. کارگران در شرایط مختلف استخدامی و برقراری رابطه کار شامل ۱۳.۷ میلیون بیمه‌شده (بخش خصوصی)، ۳.۷ میلیون مزدبگیر شاغل در بخش عمومی، ۳.۲ میلیون بازنشسته و مستمری‌بگیرِ سازمان تأمین اجتماعی،…
بیشتر

قدم زدن روی اعصاب شهر

  گفت‌وگو با علی نیکجو   مهدی فخرزاده: از حدود سی سال پیش تاکنون، شوک‌های بسیاری به جامعه وارد شده است. از تورم افسارگسیخته تا شوک به بازار مسکن، طلا، ارز و خودرو که بخشی از آن‌ها نیازهای اولیه انسانی جامعه بوده است. شاید در دو دهه پیش، ماهیت این شوک‌ها بیشتر اقتصادی بود، اما امروز این ماهیت تنوع بسیاری دارد و شاید بتوان گفت…
بیشتر

انسان و دشواری وظیفه

    گفت‌وگو با حسین مجتهدی انسیه ابراهیمی: اواخر دی‌ماه جمعی از متخصصان حوزه سلامت  روان بیانیه‌ای منتشر کردند و درباره آسیب‌های روانی-اجتماعی وقایع اخیر و لزوم اهتمام جدی بر بازسازی و ترمیم آن‌ها هشدار دادند. از حسین مجتهدی یکی از امضاکنندگان این بیانیه پرسیدیم میان روان خستگی جامعه و راه‌های طرح مطالبات مردم چه رابطه‌ای وجود دارد. ایشان در مصاحبه شماره ۱۰۸ چشم‌انداز ایران…
بیشتر

خروج از بحران با نقد و شادمانی

  گفت‌وگو با حسن عشایری زینب احمدی: آمار، هشدارها و میزان مراجعه به متخصصان حوزه سلامت روان، نشان از مشکلات جدی‌ در این حوزه دارد. مشکلاتی که با ایجاد شوک‌های مختلف می‌تواند منجر به پیامدهایی ناگوار شود. سال ۹۸ التهاب‌های بسیاری دامان جامعه را گرفت. در واپسین روزهای زمستانی پیامد این وضعیت را با حسن عشایری، عصب‌شناس، روان‌شناس عصبی و استاد بازنشسته دانشگاه علوم‌پزشکی ایران…
بیشتر
مهدی فخرزاده

کرونا، سلامت روان و جنبش‌های اجتماعی ایران

مهدی فخرزاده   ویروس کرونا این روزها بسیاری از کشورها ازجمله ایران را تهدید می‌کند. ویروسی که هم نوع و زمان ورود و هم کیفیت حضورش در ایران پر از ابهام است. برای درک این ابهام کافی است سری به دعوای نماینده مردم قم و استاندار این استان بزنید. آمار تلفات ناشی از کرونا و توان دولت در کنترل آن مبهم است. شاید بسیاری از…
بیشتر

پارادوکس‌های توسعه در ایران

  نقد و بررسی کتاب «پنجاه سال برنامه‌ریزی در ایران» نوشته هدی صابر   دانشکده علوم اجتماعی تهران در ۲۹ دی‌ماه، میزبان جلسه نقد و بررسی کتاب «پنجاه سال برنامه‌ریزی در ایران» نوشته شادروان هدی صابر بود. در این جلسه محمدجواد زاهدی جامعه‌شناس و فرشاد مؤمنی، اقتصاددان، به نقد و بررسی این کتاب پرداختند. مشروح سخنان دو منتقد برنامه را می‌خوانید.   محمدجواد زاهدی؛ سیر…
بیشتر