عباس نعیمی جورشری (جامعه‌شناس)   مقدمه جنبش ملی نفت ایران در واپسین روزهای دهه ۲۰ توفیق یافت و به تصویب مجلسین رسید. دولت دموکراتیک دکتر مصدق تجلی عینی آن جنبش بود. آن‌چنان‌که جنبش‌ها در ذات جامعه‌شناختی خویش جبهه یا جبهه‌های متخاصم دارند، جنبش نفت نیز مشمول این قاعده بود. کارشکنی علیه جنبش اکنون دولت‌شدۀ ملی تداوم یافت و در پوشش چندگانه‌ای تشدید شد. جبهه مخالف…

  امیرسعید موسوی حجازی*   چهار سال پیش از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علیه دولت ملی دکتر مصدق، کودتایی در سال ۱۹۴۹ علیه شکری قوت‌لی، رئیس‌جمهور سوریه، توسط سیا (سازمان مرکزی جاسوسی امریکا) اتفاق افتاد. داستان از این قرار بود که عربستان سعودی خواست خط لوله نفت را از سوریه عبور داده و به مدیترانه برساند. مخالفت شکری قوت‌لی با این طرح امریکا و آل‌سعود…

  خاطرات بهمن بازرگانی از مبارزات دوران ستم‌شاهی در گفت‌وگو با امیرهوشنگ افتخاری در این شماره هشتمین قسمت از خاطرات مهندس بهمن بازرگانی از زندان‌های دوران ستم‌شاهی تقدیم خوانندگان می‌شود. ایشان در اول شهریور ۵۰ همراه عده‌ای دیگر از اعضا دستگیر شد و در خرداد ۵۱ با یک درجه تخفیف به زندان ابد محکوم شد. در این شماره از هم‌سلولی خود با حنیف‌نژاد، مشکین‌فام و…

  نقدی بر پرونده رضا شاه در شماره پیشین حمید عریضی استاد تمام دانشگاه اصفهان   نشریات چشم‌انداز ایران (شماره ۱۰۸) و نسیم بیداری (شماره ۸۰ و ۸۱) هر دو شماره نوروز ۱۳۹۷ خود را به بررسی رضاشاه اختصاص داده‌اند. گویی پس از صد سال می‌توان نگاهی دقیق به عملکرد رضاشاه داشت. این نگاه جدید باید منصفانه باشد نه آن‌طور که در زمان پهلوی، دوره…

  نگاهی به خدمات و لطمات دوران رضاشاه مهدی غنی سخن گفتن درباره رضاشاه در جامعه ما کاری بس دشوار است. دشوار نه ازآن‌ جهت که اطلاعات و اسناد تاریخی کافی نداریم، بلکه این دشواری مربوط به پیش‌داوری‌های امروزین جامعه ما درباره اوست. ما با دو مشکل روبه‌رو هستیم: آمیخته شدن تاریخ با جناح‌بندی‌های امروزین برخی وقتی نام رضاشاه را می‌شنوند، تنها یاد واقعه کشف…

  گفت‌وگو با داریوش رحمانیان زینب موسوی: پدیده کودتای اسفند سال ۱۲۹۹ در شرایطی رخ داد که ایران روزهای سختی را پشت سر می‌گذاشت. جنگ و مشکلات بسیار داخلی شرایط را به سمتی می‌راند که برآیند نیروهای سیاسی، خواستار تغییر ساختاری در نظام بودند تا فضای آشفته سامان یابد. این‌ها زمینه‌های ظهور رضاخان در تاریخ معاصر ایران بود. اینکه آیا سودای امنیت و سامان یابی…

  گفت‌وگو با حسین آبادیان هما احمدی: رنگ زمینه سال‌های منتهی به کودتای سوم اسفند، در حافظه عمومی مردم ایران سیاه است. عناصری چون نفت، قحطی، جنگ، فقر و ناامنی با وقایع نگاری آن سال‌ها پیوسته است. آبادیان معتقد است جریان‌هایی تندرو و خسته از روند آرام تغییرات که البته چشم‌اندازی دور و محوی از اصلاح نیز داشتند، در پیوستگی با عناصر خارجی، فضا را…

  محمدحسین رفیعی یک قرن انقلاب در ایران: جنبش‌های اجتماعی در ایران با ترجمه حسن اسدی را انتشارات مولی، چاپ اول ۱۳۹۶ منتشر کرد. کتاب هشت فصل با هشت نویسنده دارد: ۱. جنبش تنباکو: منصور معدل؛ ۲. انقلاب مشروطه: ژانت آفارلی؛ ۳. ظهور رضاخان: مایکل پ. زیرینسکی؛ ۴. نهضت ملی شدن نفت: سوسن سیاوشی؛ ۵. مسجد، آخرین پناهگاه: میثاق پارسا؛ ۶. انقلاب ۱۳۵۷: جان فوران.…

  خاطرات بهمن بازرگانی از مبارزات دوران ستمشاهی در گفت‌وگو با امیرهوشنگ افتخاری – بخش هفتم   در این شماره هفتمین بخش از خاطرات مهندس بهمن بازرگانی از دوران ستم‌شاهی تقدیم خوانندگان نشریه چشم‌انداز ایران می‌شود. در این شماره، مهندس بازرگانی که عضو مرکزیت سازمان مجاهدین بود از رخدادهای پس از بازداشت تا شیوه بازجویی، موارد اتهام تکمیل پرونده توسط ساواک و ارسال آن به…

  گفت‌وگو با سعید مدنی سعید مدنی، پژوهشگر ارشد مسائل اجتماعی است و استاد دانشگاه و سردبیر سابق شاید معتبرترین نشریه علمی-پژوهشی در حوزه رفاه اجتماعی. مدنی پژوهش‌های ماندگاری در حوزه روسپی‌گری، فقر و کودکان کار دارد. هرچند زندان‌های پیاپی از سمت‌های رسمی او کاسته است، اما مانعی بر پژوهش‌های ارزنده این اندیشمند علوم اجتماعی نبوده و آخرین اثر او، اثری مشترک با جونی سیگر…

  خاطرات بهمن بازرگانی (بخش ششم)  چشم‌انداز ایران برآن است تا در راستای انباشت تجربه که به قول زنده‌یاد مهندس سحابی از انباشت سرمایه هم مهم‌تر است به گفت‌وگوی شفاهی با افرادی که کنشگری سیاسی یا نظامی داشته اند بپردازد. مهندس بهمن بازرگانی از اعضای مرکزیت سازمان مجاهدین در دورۀ ستم‌شاهی بوده و تجربیاتی در این زمینه دارد که می‌تواند تا حدی انقطاع استراتژیک را…

سید مصطفی تاج‌زاده پرده اول: انقلاب ربوده‌شده ۱. نخستین چالشی که از همان لحظه پیروزی انقلاب آغاز شد، درباره تعریف و ماهیت «انقلاب» بود. بر اساس دیدگاه برخی جریان‌ها، به‌ویژه «مجاهدین خلق» و البته با الهام از انقلاب‌های سوسیالیستی، آنچه در ایران به‌وقوع پیوسته بود، انقلاب به مفهوم مورد نظر آن‌ها نبود؛ بنابراین باید کاری می‌کردند که «انقلاب واقعی» رخ دهد. ۲. به‌باور «مجاهدین خلق»…