اندیشه

برای آن‌ها که با زندان سر و کار دارند

نگاهی به کتاب «زندان چه می‌کند؟» طیبه سلمانی از زندان و اثرات مخرب آن بارها و بارها گفته‌اند و شنیده‌ایم. از آسیب‌هایی که به جسم و روان زندانی وارد می‌آید تا نوع اثربخشی آن در کاهش جرم و جنایت. البته پرداختن به موضوع زندان و نوع خاص مسائل آن به این سادگی‌ها نیست؛ گاهی ابعادی از آن دیده نمی‌شود و در تحلیل‌ها جایی نمی‌گیرد، گاهی…
بیشتر

از دریای معارف مولانا

احمد کتابی #بخش_چهارم   ۹ ـ مهرورزی و دوری‌گزینی از کینه‌توزی از محبت مرده زنده می‌کنند وز محبت شاه بنده می‌کنند (دفتر دوم: ۱۵۳۱) سراسر آثار مولانا آکنده از ارزش‌های والای انسانی و توصیه‌های بشردوستانه است که از آن میان، ستایش مهرورزی و نکوهشِ کینه‌ورزی و انتقام‌جویی، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در تأیید این مدعا، شواهد متعددی ارائه می‌شود که از مثنوی معنوی و…
بیشتر

کاوشی در مفهوم نام الله

کتاب گذر از دفاعیه‌گرایی؛ به‌سوی پدیدارشناسی متن در سال ۱۳۹۱ به کوشش فرامرز معتمد را انتشارات نقد فرهنگ منتشر کرده است. گفتنی است بنا بود نام این کتاب الله و دنیای مدرن باشد که به نام فعلی تغییر یافت. این کتاب مجموعه مصاحبه‌های آقای معتمد با اندیشمندانی چون عبدالعلی بازرگان، تقی رحمانی، حبیب‌الله پیمان، مقصود فراستخواه، محمد مجتهد شبستری، حسن یوسفی اشکوری، احسان و سارا…
بیشتر

از نظریه سازگاری ایرانی به جامعه پدرسالار

حمیدرضا عریضی #بخش_دوم بازرگان به‌خوبی دریافت یکی از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین مقولات دوره جدید، مؤلفه آزادی است و بدون به رسمیت شناخته شدن این مؤلفه به هیچ عنوان نمی‌توان با جهان، جوامع و انسان مدرن ارتباط برقرار کرد (بیژن عبدالکریمی)   در این مقاله سه رویکرد در مقابل نظریه سازگاری ایرانیان که به نوعی سعی می‌کند سازگاری در مقابل قدرت را زیر سؤال ببرد مطرح…
بیشتر

رویکردهای روشنفکرانه در انکار خویشتن

در نقد کتاب «ما ایرانیان» نوشته مقصود فراستخواه مهدی جامی #بخش_دوم در بخش اول این نقد، مؤلف با نگاهی به دن‌کیشوت ساخته اورسن ولز تأکید داشت که فضایح هر قوم لزوماً نباید بر فضایل آن سایه بیندازد و ناقد فرهنگ باید شناخت سویه فضایل را از دست ننهد، اما کتاب ما ایرانیان نوشته آقای فراستخواه چندان بر قبایح ایرانیان تأکید دارد که فضایل در آن…
بیشتر

از دریای معارف مولانا

احمد کتابی #بخش_سوم دلایل قوی باید و معنوی نه رگ‌هایِ گردن به حجّت قوی (بوستان سعدی) ۵ـ فراغت از تعصب و جزم‌اندیشی مولانا در جای‌جای آثار خود، به‌ویژه در مثنوی، مؤکداً، به نفی و نکوهش تعصب پرداخته است. ازجمله  در داستان معروفِ «فیل در خانه تاریک» که در مقاله پیشین از آن یاد شد، در قالب تمثیلی بدیع و هوشمندانه، مبتلایِ به تعصب را به…
بیشتر

جایگاه خداوند در معرفت‌شناسی مدرن

کتاب گذر از دفاعیه‌گرایی؛ به‌سوی پدیدارشناسی متن در سال ۱۳۹۱ به کوشش فرامرز معتمد را انتشارات نقد فرهنگ منتشر کرده است. گفتنی است بنا بود نام این کتاب الله و دنیای مدرن باشد که به نام فعلی تغییر یافت. این کتاب مجموعه مصاحبه‌های آقای معتمد با اندیشمندانی چون عبدالعلی بازرگان، تقی رحمانی، حبیب‌الله پیمان، مقصود فراستخواه، محمد مجتهد شبستری، حسن یوسفی اشکوری، احسان و سارا…
بیشتر

نظریه سازگاری ایرانیان

حمیدرضا عریضی #بخش_اول بازرگان فردی خلاق و نظریه‌ساز است. در این مقاله، دو نظریه مهم او بسیار مورد بحث واقع شده‌اند: یکی سازگاری ایرانیان؛ و دیگری بی‌نهایت کوچک‌ها، که از اتفاق مکمل یکدیگر به شما می‌روند.نه‌تنها این نظریه‌ها مورد بحث قرار گرفته‌اند که حتی گرته‌برداری هم شده‌اند. ازجمله نظریه بی‌نهایت کوچک‌ها که بدون اشاره به بازرگان مورد محاکات قرار گرفت. نظریه اول او را سخت‌تر…
بیشتر

رویکردهای روشنفکرانه در انکار خویشتن

در نقد «ما ایرانیان» نوشته مقصود فراستخواه مهدی جامی مهدی جامی، پژوهشگر ادب و فرهنگ ایران از مؤلفان و ویراستاران دایره‌المعارف بزرگ اسلامی (تا ج ۶) است و پس از اقامت در اروپا عمدتاً به کارهای رسانه‌ای، ترجمه و ویرایش مشغول بوده است. کتابش با عنوان ادب پهلوانی، در تاریخ ادبی دیرینه ایران در سال ۱۳۷۹ در ایران منتشر شد و سپس در ۱۳۸۸ نشر…
بیشتر

یزدان‌شناسی تنزیهی رهایی‌بخش

گفت‌وگو با احسان شریعتی #بخش_پایانی بیاتی: تا اینجا شما به مبانی مدرنیته پرداخته و انتقاداتی به مدرن‌ها وارد کردید، کمی هم ایجابی وجوه مدرنیته را بشکافید و بفرمایید متفکران ما در مواجهه با مدرنیته چه واکنش اندیشه‌ای نشان دادند و آیا ما به رنسانسی همچون غرب نیازمندیم؟ در غرب این تحول با سربرآوردن سوژه (فاعل شناسا) و محوریت آن آغاز شد و همین سوبژکتیویته بود…
بیشتر

مدرنیته جهانی و فراگرد تاریخی آن در ایران

گفت‌وگو با ناصر تکمیل همایون مطلب حاضر گفت‌وگوی تعدادی از دانشجویان با دکتر ناصر تکمیل همایون است که در اختیار نشریه قرار گرفته و شامل سه بخش است: بخش نخست تعریف مدرنیته و شناخت؛ بخش دوم تبیین فراگرد مدرنیزاسیون در جامعه ایران؛ و بخش سوم نتیجه‌گیری‌های اجتماعی و فرهنگی. مدرنیته۱ همان‌طور که آگاهی دارید نزدیک دو سده است که در جامعه ایران از پیشرفت و…
بیشتر

طالقانی، اسلام، فراتر از سوسیالیسم

پردازشی از مبانی اقتصاد سیاسی اسلامی حبیب‌الله پیمان دور از واقع‌بینی است اگر تصور شود می‌توان یک الگو و برنامه عملی واحد از دیدگاه اجتماعی و اقتصاد سیاسی اسلام ارائه داد که برای همه‌وقت و همه‌جا معتبر و قابلیت اجرا داشته باشد. انتظاری که نشانه غفلت از تمایز اساسی میان اصول کلی و ثابت «دین» از یک‌سو و احکام متغیر و مقید به زمان و…
بیشتر