نگاهی به دوران فردوسی غلامرضا فروتن* هم افراد بر جامعه خود اثر می‌گذارند و هم جامعه بر روی افراد و دوره‌اش اثرگذار است. این یک رابطه علمی در زندگی و جامعه است. اگر بتوانیم اثرات دوره فردوسی را بر شخصیت او ببینیم، آنگاه می‌توانیم از تأثیر منظومه و کار فردوسی هم ارزیابی دقیق‌تری به دست آوریم. هر دوره یا دوران حدود هشتاد تا صد سال…

  بازنگری نطق‌های سید محمود نریمان درباره نفت در مذاکرات مجلس شورای ملی  احمد شعبانی* پیش‌درآمد درباره خصایل والای سید محمود نریمان و همیاری مستمر وی با دکتر محمد مصدق، کم و بیش به نحوی پراکنده و بی‌انتظام در متون تاریخی و مصاحبه‌های سیاسی در طول سالیان اخیر مطالبی بازتاب یافته و حتی متن ادبی یگانه‌ای به روایت یکی از منتقدان ادبی به قلم آمده که…

فرید دهدزی رضا پهلوی در میزگردی در شبکه من‌وتو در ۲۶ دی‌ماه ۱۴۰۱ در گفت‌وگو با تینا قاضی‌زاده مطالبی را بیان کرد که نه‌تنها نافی اصل استقلال ملّی است که مصداق بارز ترویج وابستگی و تحریک بیگانه به مداخله در کشور است. انتخاب روز ۲۶ دی‌ماه، سالروز گریز محمدرضا پهلوی از میهن، برای بیان نظرات فرزند ایشان هم جای درنگ دارد! زاویه نقد مجاهدین خلق…

مهدی غنی جوان‌ترها که در سه دهه اخیر به دنیا آمده‌اند، حق دارند باور نکنند، اما پدربزرگ‌ها به یاد دارند سال ۱۳۵۷ هم‌زمان با سرنگونی رژیم پهلوی، چه اقبالی نسبت به روحانیت ایجاد شده بود. پیش از آن مردم مسلمان برای امور خصوصی و عبادی خود ازجمله عقد ازدواج و طلاق، تشخیص حلال و حرام، مناسک حج و عبادات و… به آن‌ها مراجعه می‌کردند، اما…

نیکلا گرجستانی[*] این مقاله برگرفته از کتاب نگارنده با عنوان فراتر از زمانه خود است که به زبان انگلیسی نوشته شده است.[۱] جلد نخست این کتاب درباره میراث سیاسی زنده‌یاد دکتر محمد مصدق است. دکتر محمد مصدق زاده قرن نوزدهم بود، در قرن بیستم زیست و دیدگاه‌های او در قرن بیست‌ویکم متداول شد. او یکی از میهن‌دوست‌ترین، بااخلاق‌ترین و پاکدست‌ترین رهبران ایران در طول تاریخ دو…

خاطرات احمد غضنفرپور #بخش_شانزدهم دکتر احمد غضنفرپور کار بزرگی کرد که باید قدر دانسته شود. او از نادر کسانی است که خاطرات پس از انقلاب خود را به رشته تحریر درآورد. آن هم روایتی صادقانه که به سادگی برای خواننده قابل درک و فهم است. در شماره‌های گذشته ایشان از فعالیت‌های پیش از انقلاب در خارج کشور شروع کرد و گام‌به‌گام تا عزل دکتر بنی‌صدر…

 بهمن شعبان‌زاده لمر #بخش_دوم در بخش اول این نوشته به سرگذشت و سیر زندگی داوود منشی‌زاده، رهبر حزب سومکا، پرداختیم. اینک اهداف و آرمان‌های این حزب و نقش سیاسی آن در دوران نهضت ملی کردن نفت را می‌خوانید: *** اندیشه‌ها و اهداف سومکا برنامه و اهداف حزب سومکا به‌طور پراکنده در نشریه سومکا آمده است که هرکدام از آن‌ها با شرح و تفسیر بیشتری همراه…

 گفت‌وگو با ناصر کمیلیان #بخش_پایانی در سه شماره پیشین، ناصر کمیلیان از آشنایی خود با جهان‌پهلوان تختی و مبارزات ملی در دوره دکتر مصدق و پس از آن گفت. سپس وضعیت آشفته ‌بازار پس از پیروزی انقلاب و تجربه برخوردش با مافیای اقتصادی آن دوران را تشریح کرد و در ادامه به دوره ریاست‌جمهوری دکتر بنی‌صدر رسید و ادامه آن اقدامات را در دولت ایشان…

 احمد شعبانی   مقدمه  اندکی کمتر از یک قرن پیش در ۱۳۰۸ هجری شمسی، در صنایع نفت جنوب کشور و به نحو دقیق‌تر در بین کارگران نفتی آبادان حرکتی مردمی برای احقاق حقوق صنفی ظاهر شد که پیش‌درآمد نوعی فهم و شعور از حرکت جمعی تلقی می‌شود. لیکن کارفرمایان و صاحبان صنعت مزبور، این رویداد را با رنگ و بوی سیاسی برای مدیران ارشد خود…

  با نگاهی به مشی چریکی دهه ۵۰ عباس نعیمی جورشری  جامعه شناس و پژوهشگر تاریخ معاصر تحول‌خواهی و جنبش‌های اجتماعی عموماً واکنشی به تضییقات حاکمیت و الیگارشی‌های سیاسی هستند. این عبارت پاسخی است موجز به چرایی ظهور جنبش‌های اجتماعی در تاریخ ایران. در اینجا کلیدواژه جنبش در معنای موسّع به کار رفته است. در این راستا می‌توان پرسید چگونه تحول‌خواهی‌های مدنی و جنبش‌های مسالمت‌آمیز…

آسیب‌شناسی یک حکومت از زبان خودی‌ها درباره علت سقوط رژیم شاه سخن بسیار است، اما در این نوشته، کسانی در این باره سخن می‌گویند که خود از کارگزاران و نزدیکان شاه ایران بوده‌اند. مشاهدات و خاطرات این افراد می‌تواند دستمایه نگرشی واقع‌بینانه‌تر نسبت به حاکمان شود. ازجمله: ۱- برخلاف نگاه مبارزان آن زمان که تصورمی‌کردند کارگزاران حکومت همه یکپارچه و همدل و هم‌زبان‌اند، مشاهده می‌کنیم…