اندیشه

گفت‌وگوی اثرگذار و تعالی‌بخش

لطف‌‌الله میثمی همزیستی مسالمت‌آمیز و گفت‌وگو دو مؤلفه ضروری برای زندگی کردن و از خصوصیات جوامع مدنی است. به‌ویژه که امروزه بشریت علی‌رغم زندگی در جغرافیای متفاوت به دنبال تعامل با همدیگر هستند، اما از طرفی شاهدیم گفت‌وگو حتی در بین افرادی با حسن نیت گاهی نه‌تنها به ثمر نمی‌رسد، بلکه سعی در حذف یکدیگر دارند. در این مختصر بر آنم نمونه‌هایی از گفت‌وگوهای ناموفق…
بیشتر

اخلاق‌مداری و انسان‌دوستی در سرود‌ه‌های حکیم طوس

احمد کتابی #بخش_چهارم در مقاله گذشته از اهمیت و منزلتِ والای دادگرایی و دادپیشگی در نظر فردوسی، به‌اجمال، سخن رفت، اینک به ادامه این مبحث می‌پردازیم: ۱ ـ دادگری و دینداری در چندین جای شاهنامه، مقوله «داد» در کنارِ «یزدان‌پرستی» آمده و «عدالت‌پیشگی» و فریاد‌رسیِ درماندگان و احساس مسئولیت در برابرِ ناتوانان و ستمدیدگان کاری خداپسند و مطابق با آیین تلقی شده است: بباشیم بر…
بیشتر

محمد داراشکوه، شهید راه اندیشه

گذری بر حیاتِ علمی و شهادتِ محمد داراشکوه، فرزند شاه‌جهان امین یاری نوشته پیش‌رو شاهکارهای قلمی و شهادت داراشکوه را بر سبیلِ اجمال بیان می‌کند و نشان می‌دهد داراشکوه که بود و چه کارنامه درخشانی داشت. قدرتِ قلمی او انسان را متحیّر می‌سازد که با آن سن و سال نسبتاً اندک چه معجزاتی آفرید. آن شاهزاده اندیشمند با درخشش خویش در دیار هند، که به…
بیشتر

نقدی بر کتاب «اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی» محمود سریع‌القلم

مهدی جامی #بخش_اول دست نیافتن ایرانیان به وضعیت مطلوب، علی‌رغم سه خیزش مردمی در یکصد سال اخیر این پرسش را در ذهن نخبگان ایرانی برانگیخته که ریشه‌ها و علل بنیادی این مسئله را جست‌وجو کنند. محمود سریع‌القلم یکی از این نخبگان است که چند کتاب در این راستا منتشر کرده است. نوشته زیر نقدی است بر نظریات این استاد علوم سیاسی، با این امید که…
بیشتر

پیام اثرگذار وحی

لطف‌الله میثمی #بخش_دوم آنچه در پی می‌آید، بخش دوم از سخنرانی لطف‌الله میثمی در شهریور سال ۱۳۹۱ در جلسات قرآن ماهانه با موضوع «پیام اثرگذار وحی» است. گفتنی است در همان زمان نقدهایی به این دو سخنرانی شد که آقای میثمی نیز توضیحاتی داشته است و در نزد مجله موجود باشد. پاسخ به برخی از آن نقدها در ادامه این بخش خواهد آمد. ** در…
بیشتر

الدورادو، مدینه فاضله، یوتوپیا

انسیه ابراهیمی فلاسفه پس از رنسانس، واژگانی چون بهشت زمینی، مدینه فاضله، الدورادو یا یوتوپیا یادآور کهن‌ترین آرمان بشر را تئوریزه کردند. آنچه سرآغاز مفهوم یوتوپیا به شمار می‌رود فساد همه‌گیر نهاد حاکمیت و کلیسا در قرن پانزدهم و شانزدهم است. در آن زمان جامعه چنان رو به تباهی پیش رفته بود که ارائه تعریفی ارزش‌ها کار سختی بود. تامس مور در قالب داستان و…
بیشتر

اخلاق‌مداری و انسان‌دوستی در سروده‌های حکیم طوس

احمد کتابی #بخش_سوم در مقاله پیشین از مراتبِ انسان‌دوستیِ شگفت‌انگیزِ فردوسی و تأکیدهای مکرر او درباره فضیلتِ غمخواری برای همنوعان و ضرورت  دلجویی و رعایت حالِ «درویشان» (= بینوایان) و «ارزانیان» (= نیازمندان)، به‌اجمال، سخن رفت. اینک به نقل برخی از توصیه‌های او در این خصوص پرداخته می‌شود: به هر جایگه یارِ «درویش» باش   همی راد۱ بر مردمِ خویش باش   (شاهنامه (چاپ مسکو)،…
بیشتر

پیام اثرگذار وحی

آنچه در پی می‌آید، متن تنظیم‌شده سخنرانی مهندس لطف‌الله میثمی با عنوان «پیام اثرگذار وحی» است که در خرداد ۱۳۹۱ ارائه شده است. این بحث با استناد به چند آیه قرآن شروع می‌شود: آیه ۱۱۰ سوره ‌کهف، آیه ۱۰۸ انبیا، آیه ۳۰ سوره فصلت، آیه ۱۳ و ۱۴ سوره طه و پیام معروف و اثرگذار وحی: «اقْرأْ باسْم ربّک الّذی خلق» (علق: ۱) «هُوَ الَّذِیْ…
بیشتر

چهارگانه مارکس؛ ازخودبیگانگی، پراتیک، دیالکتیک و کاپیتال

گفت‌وگو با احمد خالقی چشم‌انداز ایران: دکتر احمد خالقی در این گفت‌وگو، مارکسیسم را از حالت ساده و یک‌بعدی ایرانی درآورده و به همه ابعاد آن می‌پردازد و تجربه مارکسیسم در انقلاب کبیر فرانسه، انقلاب فلسفی آلمان و انقلاب صنعتی غرب را بررسی کرده و به پیوند چهار عامل مهم می‌رسد که عبارت‌اند از: ازخودبیگانگی، پراتیک، دیالکتیک و   کاپیتال و مارکسیسم را در این چهار…
بیشتر

اخلاق‌مداری و انسان‌دوستی در سروده‌های حکیم طوس

احمد کتابی #بخش_دوم در مقاله پیشین، از منزلت والایِ فروتنی و خاکساری در نظر فردوسی و از نکوهش‌های مکرر وی از «تکبر» (یا به تعبیر خواجه شیراز: «عُجب») به‌اجمال، سخن رفت و از دو نوع غرور: غرورِ ناشی از تکاثرِ قدرت (در عالم سیاست و حکومت‌داری) و غرورِ ناشی از کسب علم (در برخی افراد فاقد ظرفیت و صلاحیت) یاد شد. اینک دنباله سخن: ۳…
بیشتر

کیفیت سخن گفتن از خدا در جهان مدرن

کتاب گذر از دفاعیه‌گرایی؛ به سوی پدیدارشناسی متن در سال ۱۳۹۱ به کوشش فرامرز معتمد را انتشارات نقد فرهنگ منتشر کرده است. گفتنی است بنا بود نام این کتاب الله و دنیای مدرن باشد که به نام فعلی تغییر یافت. این کتاب مجموعه مصاحبه‌های آقای معتمد با اندیشمندانی چون عبدالعلی بازرگان، مقصود فراستخواه، بیژن عبدالکریمی، علی زاهد، محمد مجتهد شبستری و حسن یوسفی اشکوری است. در این شماره گزیده‌ای…
بیشتر

اسلام‌ستیزی در پوشش لائیسیته و آزادی بیان

مهدی رجبی #بخش_دوم در پنجمین سال کشتار روزنامه‌نگاران شارلی‌ابدو به‌وسیله تروریست های داعش، موج تازه‌ای در دفاع از کاریکاتورهای آن روزنامه که برخی از آن‌ها هجوآمیز و اهانت‌بار بودند برپا شد و جوان متعصب و کوردلی مخالفت خود با این جریان را به‌صورت سربریدن سنگدلانه یک دبیر فرانسوی در خیابان نمایان ساخت. پس از آن، اقدام‌های تروریستی کور دیگری در این راستا انجام شد و…
بیشتر