مقالات

شهروندان مذهبی و غیرمذهبی

  در نظریه هنجاری و اخلاق شهروندی هابرماس   کمال پولادی سخنرانی هابرماس در سمینار جایزه هولبرگ، ۲۸ نوامبر ۲۰۰۵ (هفتم آذر ۱۳۸۴) به جایگاه مذهب و شهروندان مذهبی در یک نظام دموکراسی لیبرال با قانون اساسی سکولار اختصاص یافته است. پرسش این است که در چنین نظام و جامعه‌ای،‌ شهروندان مذهبی با لحاظ‌کردن چه رویه‌هایی و با اتکا به چه اصول و قواعدی با…
بیشتر

هابرماس در جست‌وجوی آنچه باید باشد و نیست

  نگاهی به آخرین سخنرانی هابرماس   سید محمدباقر تلغری‌زاده مقدمه امروزه یکی از موضوعات مهم و جالب توجه در حوزه فلسفه ‌و جامعه‌شناسی علم، بررسی علل و عوامل برون‌علمی است که زمینه پیدایش و رشد و توسعه علم را فراهم می‌آورند یا برعکس مانع از پدید‌آمدن و رشد آن می‌شوند. این علل و عوامل که در فلسفه علم از آن‌ها به‌عنوان پیش‌فرض‌ها یا مبانی…
بیشتر

تاریخ فرهنگی و دینی در اندیشه علمی تکرار می‌شود

  گفت‌وگو با محمدامین قانعی‌راد   آخرین سخنرانی هابرماس، که به مناسبت دریافت جایزه از مؤسسه جان کلوگه ایراد شده بود، با ترجمه آقای بهادری در شماره ۱۰۱ منتشر شد. درباره این سخنرانی، سؤالاتی برای فرهیختگان ارسال شد که آقایان پدرام، محدثی، شفقی بدان‌ها پاسخ گفتند. در دنباله این پرونده، با آقای دکتر محمدامین قانعی‌راد، جامعه‌شناس و رئیس سابق انجمن جامعه‌شناسی ایران، به مصاحبه پرداختیم…
بیشتر

و بندباز، سقوط می‌کند

  رابطه دین و اخلاق در گذر تاریخ- بخش سوم مریم سیدکریمی در شماره پیشین، بخش اول مقاله «رابطه دین و اخلاق در گذر تاریخ» از نظر گذشت. در بخش اول گفته شد: ۱. عمده مضامین طرح‌شده در ۱۰ عهد بنی‌اسرائیل مربوط به شیوه سلوک در زمین و چگونگی رفتار با انسان‌های دیگر بوده است، اما با فربه‌شدن احکام شریعت، به‌زودی دین یهود صرفاً تبدیل…
بیشتر

آسیب‌شناسی قدرت در اندیشه مولانا

  در نقد کیش شخصیت و تفرعن اصحاب قدرت   احمد کتابی درآمد مولانا جلال‌الدین محمد مولوی، بی‌گمان، سرآمدِ عارفان ایران‌زمین و آثار جاویدان او، به‌ویژه مثنوی معنوی، گنجینه عظیم و بی‌بدیلِ معارف الهی و دقایقِ عرفان است. به‌رَغمِ این تمرکز و استغراق در الهیات و مباحثِ عرفانی، مولانا از توجه و پرداختنِ به دیگر موضوعات نیز غافل نمانده است؛ تا آنجا که کمتر مسئله‌ای…
بیشتر

از عرفانِ سلطان‌پسند تا عرفان خراسانی

  گفت‌وگو با علی طهماسبی «از بخارا تا درِ شام، اگر سنگی به پای کسی آید، اندوه آن مراست» ابوالحسن خرقانی     ده مقاله‌ای که در فضای مجازی درباره عرفان منتشر کرده‌اید از این منظر بدیع است که به شرایط تاریخی توجه داشته‌اید. برای مثال اشعار حافظ را باتوجه به شأن تاریخی و سیاسی، بررسی کرده‌‌اید. انگیزه نگارش شما از این سلسله مقالات چه…
بیشتر

شوراها در تعامل با نهادهای غیر دموکراتیک فاسد می‌شوند

  گفت و گو با سعید حجاریان اشاره: قانون تشکیل شورای اسلامی شهر و روستا، به‌همت دولت سید محمد خاتمی تهیه شد و در مجلس وقت به تصویب رسید. با این حال تجربه شوراها، از ابتدا تاکنون مورد پرسش جدی تحلیلگران است. این نهاد جای‌گرفته در قانون اساسی، به‌عنوان بخشی از ساز و کار سامان‌دهی مشارکت مردم در اداره امور خود، در آستانه انتخابات پنجمین…
بیشتر

ذبح عدالت آموزشی؛ تضاد طبقاتی و تغییر الگوی زیست دانشجویی

    محمد کریمی   آغاز دهه ۷۰ میلادی و تمامی سال‌های پس از آن شروع موج نئولیبرالیسم و هژمونی آن بر جهان بود، سیستمی که در آن به طبقات فرادست اجتماعی امکان می‌داد تا با دستیابی آسان‌تر به منابع قدرت و ثروت، قدرت طبقاتی‌شان را تثبیت کنند و مناسبات ناعادلانه طبقاتی را بر طبقات فرودست اجتماعی تحمیل کنند. فرمانده مارکوس، فرمانده جنبش زاپاتیستا در…
بیشتر

نسبت جریان دانشجویی با قدرت؛ دوراهی همیشگی

  سید عمادالدین حسینی   فعالیت دانشجویی، کنشگری مدنی یا فعالیت حرفه‌ای سیاسی؟ با نگاهی به تاریخ جنبش دانشجویی در ایران و توجه به فضای امروزین جریان دانشجویی و مشکلاتی که گریبان‌گیر این جریان اصیل است، درمی‌یابیم که پاسخ به این پرسش بنیادین می‌تواند مسیر، اصول، اخلاق و هدف فعالیت را تبیین کند؛ از طرف دیگر به نظر می‌رسد، بدون حل این مسئله نمی‌توان چشم‌اندازی…
بیشتر

جنبش دانشجویی در بوته نقد

  مهسا تاجیک   در پس حکاکی‌های تندیس تاریخ جنبش دانشجویی، آرمان‌های خضاب‌شده به خون و رنج جنبش دانشجویی و مقاومت فعالان دانشجویی مبارز تاریخ، برای تقویت روحیه سیاست‌ورزی اخلاقی و مطالبه‌گری در دانشگاه، دانشجویان عصر حاضر را وا‌می‌دارد تا درک و بینش درستی نسبت به هویت اصیل مبارزاتی و تاریخی خود داشته باشند. گرچه از تیرماه ۷۸ تا به امروز، با سرپنجه قدرت بی‌حدوحصر…
بیشتر

جنبش دانشجویی و تغییر وضع موجود

  سمانه سهرابی   نسبت جریان‌های دانشجویی و احزاب جریانات و جناح‌ها بنا بر وظایف، اهداف و مسیری که برای رسیدن به آن طی می‌کنند دسته‌بندی شده و از یکدیگر تفکیک می‌شوند. در کشورهایی با حکومت غیردموکراتیک که میل به تداوم این رویه یا خواست بر ایجاد رویه‌ای شبه‌دموکراتیک با تعویض دولت متغییر است نبود اصل حکومت دموکراتیک موجب تأثیر آن بر گرو‌ه‌ها و جناح‌های…
بیشتر

نگاهی روان‌شناختی به رأی‌دهی و رأی‌گیری در انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران

    محمدرضا جلالی* به نظر می‌رسد می‌توان نحوه رأی‌دهی مردم و شیوه انتخاباتی نامزدها را در ایران بر مبنای قالب نظری تحلیل کرد و نتیجه‌گیری کرد که کدام قالب نظری، باور درست‌تری در تبیین رأی‌دهی و رأی‌گیری فعالیت‌های انتخاباتی ایران به دست می‌دهد. دیدگاه نخست: مردم کاملاً شناختی و ایدئولوژیک رأی می‌دهند و پیرو و متأثر از جناح‌ها و احزاب متبوع و رقیب که…
بیشتر